Perşembe, Şubat 06, 2020

Corona Virüsü’nün Viralitesi: Bir Perspektif


Alıntı:
“20 Ocak         291 vaka
23 Ocak          615
26 Ocak          2.021
29 Ocak          5.970
1 Şubat                        11.673
3 Şubat                        17.210”
23-26 Ocak arasında 3’e katlanma, 29 Ocak – 1 Şubat arasında 2’ye katlanma var. Yani, geometrik oran düşüyor.
Karşılaştır-karşıtlaştır:
Bir:
“… gripte her 1.000 vakadan 1'i hayatını kaybederken, koronavirüste bu oran 100'de 1'i bulabilir…”
İki:
“2002'de yine Çin'de oprtaya çıkan şiddetli akut solunum sendromu (SARS) virüsü, 8.000 kişiye bulaşmış ve 774 kişinin ölümüne neden olmuştu. Ancak SARS'ın bulaşma ve yayılma hızı bu kadar yüksek değildi.”
Üç:
“Bilim insanları, daha önce sanıldığı gibi koronavirüsün sadece hayvanlardan bulaşmadığını, insandan insana da bulaştığını tespit etti ve virüs bulaşmış bir kişinin bunu 2-3 kişiye bulaştırdığını tahmin ediyorlar.”
Dört:
“Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünya genelinde her yıl 5 milyon civarında grip vakası ortaya çıkıyor ve bundan kaynaklı ölümlerin sayısı 650 bini buluyorken…”
Hata:
“Dünya’da her yıl 1 milyar grip vakası meydana gelmekte…”
“Approximately 9% of the world’s population is affected annually, with up to 1 billion infections, 3 to 5 million severe cases, and 300,000 to 500,000 deaths each year.
In the U.S. alone, nearly 20% of the population is affected. On average, 25 to 50 million documented influenza cases, 225,000 hospitalizations, and ultimately more than 20,000 deaths occur every year.”
Buradaki ölçüt, 21. Yüzyıl’da hastalığa tepki hızı ve karantinanın çalışma hızı.
Abartarak örneklersek:
Global rota merkezlerinden birinde, bunun biraz daha fazlası öldürücü ve hızlı yayılan olan bir salgın, ilk vuruşunu yapabilir.
Sonra, bekleme ve kuluçka gelir.
Bunun aşağı yukarı aynısı, Orta Çağ vebasında olmuştu. Çin’den Avrupa’ya geliş ve vuruş dalgaları, uzun yılları kapsamıştı.
21. Yüzyıl’da teşhis ve karantina hızlı olabilirken, bu virüsün ilacının 1-2 yılda bulunabileceği belirtilmişti. Yani virüs, eğer kendinden bir bekleme-vurma periyoduna sahip olursa, karantina veya ilaç işlemeyebilir. Verhulst denklemine göre virüs, kendini eksiltse de, bu ara dönemler bunu telafi edebilir.
Yine de, 17 bin ila 1 milyar arasındaki yol çok uzun. Ki bu da, % 35’lik bir ölüm oranı demek olur.
21. Yüzyıl’daki önlenemeyen virüs, antibiyotiklere bağışıklık kazanan bakterilerin durdurulamazlığı gibi bir modelde olabilir.
Buradaki en önemli noktalar, global tam karantinaya kaçıncı vurma-öldürme aşamasında gerek duyulacağı / karar alınacağı, global ekonominin bu durumda nasıl çökeceği ve Bedeker planı türü bir çözümü kullanmaya cesaret edebilecek birilerinin çıkıp çıkmayacağı.
Bildiğimiz, global salgın kendi kendini yaratıyor. Tıpkı terör örgütlerinin viralitesindeki 40 yıl ve 10 ardışık odak gibi bir model gibi, aids, ebola, sars, corona virüsleri ardışık geliyor ama henüz çok küçük vurucu güce sahipler.
Bu arada, böylesi bir salgının illa ki 21. Yüzyıl’da olacağı gibi bir zorunluluk yok. Bunu belirtmek gerekli. Ancak, bu salgının olacağı artık kesin gibi.
Çıkış:
Corona türü cirüslerin olağan griplerle nasıl etkileşeceği, ardışık veya birbirlerini çığlayan hastalıklar olup olmadıkları henüz çalışılmamış.
(6 Şubat 2020)

Hiç yorum yok: