Bu,
Metis Yayınları’nın 2012 ajandasının başlığı ve tematiği.
3
bölümden oluşuyor:
Bir:Yazarların
yeni sözcükleri yarattığı metin alıntıları (daha çok son dönemde eserleri
basılan yazarlar sözkonusu).
İki:
Divan-ı Lugat-üt-Türk ve Eskimoca gibi sapa sözlük sözcükleri.
Üç: Müge
Gürsoy’un ve adları anılan katkıcıların yarattığı sözcükler ama kim hangi
sözcüğü tasarlamış bilgisi yok.
2 not:
Bir:
Türkçe’nin bin yıl önce bile, epeyi soyut terim içermesi çok çok ilgimi çekti.
Örnek:
Adguk:
Kim olduğu belli olmayan sığıntı adam. (‘Bozkır kurdu’ desen olur, ‘yalnız kurt’
desen olur, milyonlarca kilometre karelik Orta Asya steplerinden söz ediyoruz
burada.)
İki:
Eskimoca’da gerçekten epeyi kar sözcüğü varmış. Bu, benim 40 yıldır dinlediğim
bir şehir efsanesi idi, doğruymuş.
+
Kendi
hesabıma, Türkçe’ye 1.500 küsur sözcük kazandırmış biriyim. Kitap olarak henüz
basılmadı.
Bunların
tamamına yakını terim.
Bir
bölümü, Enis Batur’un editörlüğünde, ‘Geceyazısı’ dergisinde yayınlandı.
+
Türkçe’de
yazar sözlükleri de var.
Yaşar
Kemal sözlüğü var, basılmış.
Fakir
Baykurt sözlüğü var, Kemal Ateş hazırlamış ama basılmamış. 600 sözcük içeriyormuş.
300’ü derleme ve tarama sözlüklerinde varmış ama 300’ü Baykurt’unmuş.
Baykurt’un 8 ciltlik otobiyografisinde onların bir bölümünü ve konunun bahsini görüyoruz.
Asıl
önemlisi, hiç basılmamış ama 18 bin küsur sözcük içeren ve 1960-1975 döneminde,
Türk yazarlarının yarattığı sözcükleri içeren bir TDK derlemesi sözkonusu.
+
Shakespeare,
bu konuda tarihsel Dünya rekortmeni. 1.700 küsur sözcük tasarlamış ve bugün
onların 200 küsuru hala kullanılıyor. (350 küsur yılda % 15 verim yani.)
+
Facebook’un
(şimdilik) 71 ve psikolojinin (hastalık kabul edilen) belki 100 seks tercihi sözcükleri var.
Burada,
her ikisinin arakesitinin oldukça düşük olduğunu imlemek gerekli.
Yani,
Facebook cinsel psikopatoloji kullanmıyor ve yine Facebook gerçek yaşamdaki
epeyi cinsel tercihi kendi sitesine yansıtmıyor.
Tuhaf
bir ikilem bizcesi.
+
Tüm
bunlar olmayan sözcükler.
Bence,
bir yazarın öldükten sonraki yazarlık değeri, o yazarın yaşarken yazdığı dile
kattığı sözcüklerle de ölçülür. Ancak, 1930’lardaki resmi TDK akımı gibi değil
de, 1960’lar gönüllü akımı gibi.
Şunu hiç
unutmayalım:
Bugünkü
Türkçe, yoktan var edildi veya bugünkü sözlüklerddeki 50 bin küsur sözcüğün
tamamına yakını, son 85 yılda icat edildi. Bunu yazarlar yaptı. En gerici ve o
dili katletmek isteyenler bile, onları kullanıyor şu an.
Bu,
Dünya’da bilinen tek örnek.
+
Bugün
Dünya’da 6 bin civarında dil var. Bunlardan belki ancak 250’si yazıya
geçirildi, o da 20. Yüzyıl’da ve zorla.
Bugüne
dek, belki 54 bin, yani var olanın 9 katı kadar dilin yok olduğu ve var olan o
6 binin de her yıl 5-10’unnu yok olduğu kabul ediliyor.
Yani,
var olan sözcükler var olmayan sözcükler oluyor.
Yani, çok
çok az sözcük (%o 1) dışında tüm sözcükler, başta veya sonda var olmayan sözcük
olmaya mahkumdur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder