İnternet ve Kitle

20 küsur yıllık global internetleşme sürecinin sonucunda, bazı olgular limitte somutlaşmış gibi:

7 küsur milyarlık Dünya’da, 2 küsur milyar internet kullanıcısı var ve bunların % 30’u ayda 1 kez bile internete girmiyor durumda. Diğer bir deyişle, tam-etkin internet kullanıcıları (diyelim her gün internete girenler), dünya nüfusunun % 10’u bile etmiyor hala.

İnternet kullanıcıları açısından, 1995-2015 itibarıyla, 4 kültürel mod mevcut:

Proto-feodal, feodal, sosyolojik / sanayileşme, ikinci sanayileşme / bilgisayarlaşma.

Ortada önesürülen bir ilerleme var. Ancak, bu yanıltıcı bir iddia.

Denizde bir dalgaya baktığınızda gördüğünüz yön, gerçek devinim yönü değildir. Su parçacıkları, aşağı yukarı devinirken, biz onu doksan derece dik açıda deviniyormuş gibi görürüz.

Ayrıca dik devinim, döngüsel devinim de olabilir ve biz aynı dalgayı yine aynı yönde deviniyor görürüz.

Metafor:

Bu durumda, bir internet kullanıcısı, eğer en son olgulaşmış kültürel modun yerleştiği dönemde doğmuş olacak kadar genç değilse (yani biri yokmuş gibi hiç yaşamamışsa) , internet kullanırken bu kültürel modlar arasında salınır olur.

Yani bir çoban, internet kullanırken, 1.’den başlar, 2., 3. ve 4.’den geçer ve yine 1.’ye döner. Evet, bu bir kültürel kısırdöngüdür ve din ve milliyetçilik gibi kuvvetli kültürel göstergeli konularda, internette gözlenen davranış aynen budur: Yalnızca Türkiye’de değil, Dünya’da da böyle. Daha da önemlisi, araştırmacılar bunu izleyememekte, çünkü bu açıya ve bu açıdan bakmamakta.

Eğer bu durum, dijital pazarlama ve dijital reklam açısından kullanılacak olsa, bu döngüyü kullanarak onu okşayan veya tam tersine tam tersi yönde yol alıp, yabancılaşma etkisi yaratan bir duygusal artetki dizisi yaratma yolu kullanılabilir. Dinamik reklam anlayışı ikincisini yeğler.

Kitleden söz ediyorsak, istatistikten de söz ediyoruz demektir. Tarihte bazı istatiksel kültürel eşikler hep gözlenegelmiştir ve biz onlardan birine girmiş durumdayız. Dünya’da aydınlanma kültürü ve Türkiye’de 1. Cumhuriyet kültürü miyadını doldurdu (aslında her ikisi de daha çok doldurtuldu). Bu son moment, iktidar seçkinlerinin işine yarayacağına, Roma’nın çöküşü hesabınca, onları da yanında sürükleyerek, herkese zarar vermeye başlamış durumda.

İnternet kullanıcı tepkileri izleği de bunu imliyor yalnızca.

1500-2000 arasındaki matbuat döneminde bilgi pahalıydı. (Hala pahalı aslında: Türkiye’de bile bir çocuğun üniversite bitirmesi 1 milyon dolara patlıyor.) Şimdi dijital bilgi göreli bedava ama bilgiyi kullanan yok, çünkü Aydınlanma ve Cumhuriyet türü altkültürlerin yarattığı bilgi açlığı ve hevesi kalmadı.

İşte o nedenle, internetinki dahil, 2. Sanayileşme’nin öncü altkültürleri, daha önceki benzerlerinde yaşandığı üzere, bir oluşup bir kaybolacaklar ve sonunda kalıcı olarak oluşmuş olacaklar ama bu süreç 250 yıl falan alabilir. Anımsayalım: İnternet henüz 20 yaşında: Daha çok yol var yani. Düşünün ki 5.000-6.000 yıllık yazı altkültürünü Dünya’da benimsememiş nüfus oranı hala % 50.

Eh, sen cahil ve aptal kalmayı yeğlersen, sana semer vuracak, yani senin beynini manipüle edecek birileri de elbette çıkar.

İnternetin şu an gösterdiği budur.