Pazartesi, Ekim 28, 2013

Lili Marleen




Çok az şarkının öyküsü, bu denli tuhafça griftleşmiştir.

Şarkı 1915’te 1. Dünya Savaşı sırasında yazılmış. Oysa şarkı, 2. Dünya Savaşı sırasında ünlü olmuş, üstelik savaşan her 2 düşman tarafların saflarında da...


Vakıa aynı, rivayet muhtelif...

John Steinbeck, şarkının öyküsünü aynı başlıklı yazısında şöyle özetler:

Bir Alman radyosu bombalanır. Kazara bir tek o şarkının plağı sağlam kalır. Günde 50 posta şarkı çalınır. Viral videolar gibi, viral bir şarkı olur bu (şimdi de ‘Gangnam Style’ oldu ya). O da yetmez: Şarkı, düşman tarafa da sıçrar. Generaller, bu durumda şarkıya İngilizce sözler yazdırır.

(Kaynak: Amerika ve Amerikalılar, İş Bankası Kültür Yayınları.)



Sonra işin içine Fassbinder girer ve şarkının öyküsünü aşırı-yorum katarak bir film yapar:

Şarkıyı söyleyenle onu seven, savaşta karşı safları seçer. Şarkıcı kadın, ‘Mefisto’ veya ‘Bağışlanmış Küheylan’ gibi davranıp, yalnızca sanatını icra ettiğini savunur. Savaşın sonunda yolları ayrılır.





Onlarla ilk karşılaştığımda, Fassbinder veya Kafka gibi sanatçıların yapıtlarındaki öykülerin abartı olduğunu düşündüm başta hep... Sonra hepsinin geçerli olduğunu yaşadım hep: Kurmaca, yaşamı aşmıştı, hem de feci aşmıştı...

Alaturka örnekler de var:

Pınar Kür’ün ‘Asılacak Kadın’ı gibi...

Gerçek yaşamda ise; erken ölen Tezer Özlü ve Sevgi Soysal’a karşı, Adalet Ağaoğlu’nun ve Leyla Erbil’in tam bir Lili Marleen olduğunu hissettim hep...

Oraları da geçtik.

Orta Çağ’a ilişkin, güçlü olarak anımsadığım en önemli kurmaca-öykülü sanat yapıtı, Ömer Şerif’in başrolü oynadığı ve bir papaz olarak sapa bir köyü savaştan muaf tutmaya çabaladığı bir filmdi.


Bir çağ yangını yaşıyoruz ve insanlar saflarını çoktan aldı:

Sevdiklerimizin Lili Marleen gibi yaşama, kültüre, tarihe, insana  ihanet edişini izliyoruz...

İstanbul’a atom bombası atıyorum gözlerim kapalı...


Hiç yorum yok: