Halil İnalcık ve Epistemik Fiyaskoları: 3

Osmanlı Limitleri

Osmanlı, tarihin en uzun süren 3. ve yorumuna göre değişerek, en geniş alanlı 3.-10 devleti nasıl olabildi?

Bir:

Osmanlı, en küçük, en son kurulanlardan biri olan, Bizans’a en yakın ve Anadolu Selçuklu devletini yıkan Moğollar’a en uzak beylikti.

İki:

Bizans ve Selçuklu gibi, 2 büyük devlet geleneğinin tam ortasındaydı.

Üç:

Kendisinden önce, Abbasiler Anadolu’yu (700-800 arasında) islamlaştırmış, Anadolu Selçukluları ise (1072-1091 arasında) türkleştirmişti.

Dört:

Belirsiz bir veri: En uzun süren ikinci devlet olan Endülüslüler zamanında İspanya’nın nüfusu yüzyıllarca hiç artmamış. Savlara göre, Anadolu’nun 1100 ve 1900 nüfusları da aynı. Eğer öyleyse, bu istikrar demek.

Beş:

Osmanlılar, İpek Yolu rotasının en önemli yerinde devlet kurdu.

Altı:

Osmanlılar, Anadolu’yu tarihte ilk kez doğru dürüst ve uzun süreli olarak birleştirdi, yani bu da istikrar demek.

Yedi:

Doğu-Batı gelgitleri ve 400 yıllık Dünya tarihi dönemsellikleri içinde, kendisinin yer aldığı zamanda 1350 global salgını ve 1600-1800 global gerilemesi vardı. Bunlar, Osmanlı’ya 400 yılı aştırmış olabilir. Oysa Türkler, ortalama 90-95 yıllık devletler kuragelmiş.

Sekiz:

Anadolu, maden, tarım, vd açısından, Kafkasya ve Balkanlar da işin içine katılınca, çok uygun bir coğrafyada yerleşik.

Dokuz:

Fetret Devri ve hemen ardından gelen İstanbul’un fethi gibi, iç savaş ve ardından dş emperyalizm ikilisi, Osmanlı için de geçerli.

On:

Osmanlı bir mozaik oldu. Onu batıran da aynı nitelik oldu ama uzun yüzyıllar boyunca onu birarada tutabildi aynı zamanda.