0. Derece Koyutlar:
Bir: Ne salgınları biyolojik hastalık
sayıyoruz, ne de viral videoları kültürel hastalık. Her ikisinin de yayılması
ve durması için kaotik dağılımlı
parametreleri olan ve matematiksel modelini sorguladığımız değişkenlikler
(atematiksel) fonksiyonları olarak sayıyoruz.
İki: Bunun benzeri olan bir durum,
orman yangınıdır. Bir orman yangını, kendini de bitirebilr, sonsuza dek
yayılabilir de.
Üç: Henüz olguların ve olayların
veri tabanından tümevarımla kesin denklemlere varmayı beceremedik ve bunun
peşindeyiz.
Ana metin:
Viral videolar, virüs gibi çok hızla yayılan videolardır.
Genelde çok hızlı yayılırlar ama yayılmaları bir süre sonra sıfıra limitlenir.
Salgınlar ise farklı bir görüngü kümesi sergileyebilir:
Salgınlar, kuluçkaya veya uykuya yatabilirler, böylelikle de gelecekte 1
veya 1’den çok kez daha yeniden salgın olma / yaratma potansiyelini taşırlar.
Şimdilik böyle bir viral video
görülmedi henüz.
Ancak, internet ileride yüz yılını falan doldurduğunda, yeterince yineleme
kümesi birikecek ve bu görülecektir. Örneğin, belli makro toplumsal olayların
yuvarlak sayılı yıldönümlerinde, eski dönemin belgesellerinin seyrine yönelik
olarak bu durum gözlenebilecektir.
Bu bir.
Görülen viral video dağılımlarına bir bakalım ve onları modellemeyi
deneyelim:
Muhatap sayısı sabit giden yayılım var, muhatap sayısı artarak giden
yayılım var.
Bu daha çok, kalıcı ün ve geçici ün ayrımında ama o da kesinlikle
bir salgın konusu.
Bu iki.
Muhatap sayısı pratikte sıfır olan bölgeler var. Örneğin viral videolar
için bu, internetsiz bölgeler olmakta. Veba salgınında Avrupa’nın belli
bölgeleri, ana ticaret yolları üzerinde olmadıkları için, salgından
kurtulabilmişlerdi. Demek ki bu koruyucu hekimlik konusu.
Bu üç.
Zamansal olarak eşzamanlı sayılabilirseler de, bazı salgın hastalıklar ve
bazı viral videolar, diğerlerinden çok daha hızlı yayılabildi ve her ikisi için
de, bunun nedenleri tam açıklanamadı henüz. Ancak, 1 parametre var: Çığ etkisi.
Yani, daha çok izleyici başlangıcı, daha çok izleyici devamı demek. Bunun tersi
de, kendini bitirme demek.
Bu dört.
Bir de bunun daha küçük ölçeklileri var. Makro viral videolar, global
toplam seyircide 100 milyonu gördü. Oysa sosyal medyada her gün binlerce veya
yüz binlerce ölçekli paylaşımlar yapılıyor ve bunlar düzenli olarak sayılmıyor.
Kaos matematiğine göre, bunların mikro örüntüleri büyüklere benzer ama
varyasyonlu olacaktır. O varyasyonlar da ana denkleme ulaşmamızı sağlayacaktır.
Bu beş.
Salgın hastalıkların yayılma mevsimi olduğu gibi, viral videoların da, tüm
sosyal medya konularında gözlendiği gibi, yayılma saatları var.
Bu altı.
Sonuç:
Bunlar, bir tür doğrusal programlama sınır doğruları çiziyor.
Ancak, bizim aradığımız doğrusal-olmayan bir matematiksel model.
Bu durumda, 2 modeli melezleyeceğiz demektir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder