Çapraz Medya ve Çizgiroman

Çapraz medya günümüzde çok farklı biçimlerde tanımlanabiliyor. (Konu, giderek körün tuttuğu yerden fili tarifine benzemekte.) Yine de, günümüzde popüler kültürün göbeğinde çizgiroman var.

Çizgiroman yapımı ve tanımı gereği çapraz medyalı: Zaten tasarlanırken, edebiyatı ve grafiği farklı / ayrı tasarlanıyor ve örneklerden bildiğimiz gibi,  aynı öyküdeki ve çizimdeki nüans oynamalar (Conan, Heku örneği), çok başka sonuçlar veriyor.

Ancak, kimsenin aklına bugüne dek, bunun tüm olanaklarını haritalamak gelmedi. Bu, bazı durumları kendiliğinden yaratmakta:

Bir: Bunun ticari nedenle yapılmak istenmesi, konuyu baştan sınırlıyor.

İki: Tam da düşünce-değil tanımlanmışken, çok-duyu-dil arayışı, özellikle bir sanat dalında, anlatıyı kendiliğinden düşünce-değil’e taşıyor ama çapraz medyacı yaratıcılar ve yapımcılar bunun bilincinde değil henüz.

Çizgiromanın düşünce-roman ve grafik-roman olarak olanakları bir türlü tam tasarlanamıyor. Sürekli yeni katkılar yapılıyor ama sonuç artmıyor bir türlü. Çapraz medya da bir katkı ama o da kısıtlamalar getirmekte.

Çizgiroman tarihine baktığımızda, 1930’ların, 1960’ların, 1990’ların dünyasında ve atmosferinde, çizgiromanların da birden çok kez yeniden ve aşırı yorumlandığı görülmekte. Gelmekte olan da, bu durumda 2020’ler dalgası gibi görünmekte.

Çapraz medya becerebilseydi, bunun 90-100 yıllık retrospektifini becerebilirdi.

E-kitapların ve okuyucuların ortaya çıkmasıyla, çizgiromanlara ses ve devinim eklenmesi, biraz basit bir yaklaşım. Tamam, o da çapraz medya yaklaşımı ama çok sığ bir yaklaşım.

Derin bir yaklaşım, bir çizgiromanı (örneğin) El Greco stiliyle yeniden dijitalize etmek olabilirdi. (Klasik yağlıboya resim dalı)

Diğer bir örnek, Conan-Heku örneğini, O. Henry öykü dallanması biçiminde, bir veya birden çok sona bağlamak olabilirdi. (Edebiyat dalı)

En zoru belki bu olabilirdi: Örneğin Batman temasını özgün besteletmek olabilidi ama diyelim metal, klasik Avrupa müziği gibi çeşitli alanlarda (ki bu az da olsa ‘James Bond’ filmleri için yapıldı). (Müzik dalı)

Sinema dalında., aynı çizgiromanın yeniden çevrimleri ve bir de farklı çizgifilmleri olduğu için, epeyi şey yapılmış durumda diyebiliriz. (Sinema dalı)

En çok şey yapılmış ve en çok şey yapılabilecek, artı en çapraz medya alan olan bilgisayar oyununda ise, ne yapılabileceğini bulmak, yeni yaratıcılar gerektiriyor. Benim kafamda ‘Catherine-Civilisation’ dikmeleri var. (Bilgisayar oyunu dalı)

Bu konuda tersine örnek, ‘Halo’ bilgisayar oyunlarının çizgiromanları. Eh sonuçta bu da, tersine de olsa, bize bir izlek bırakmış demektir.

Gelelim ana konumuza:

Çizgiromanda da, çapraz medyada da, konunun akışlandırılabilmesi ve çeşitlendirilebilmesi için, her forma sokulabilen bir töz-çekirdek-öykü-anafikir gereklidir.

Eh, bu da bizi dönüp dolaşıp, yaratıcı çıkarma sorunsalına taşıyor. Çok sıradan konularda bile yaratıcı sıkıntısı çekerken, böylesi sapa ve ayaz bir alanda yeni yaratıcı beklemek biraz ekonomik haksızlık gibi (ne verdin ki, ne bekliyorsun?).

Demek ki anafikrimiz neymiş?:

Çapraz medyanın çıkış noktaları, çapraz medyanın dışındaki alanlardan gelecekmiş. O anafikirleri bulacaklar ayrı, yorumlayacak çokdisiplinliler ayrı efor sarfedecek, bu da en önemli derdimiz, çünkü birlikte çalışamazlar, demek ki bir de koordinatör gerekli.