TÜMEVARIM X TÜMDENGELİM
Tümevarım:
Tarihçilerin epeyisi, tarihi hikaye sanır. Bu açıdan yaklaşım, vaka
nüvislik nezdinde tezahür bulur.
Bu gelenek, Çin’de neredeyse 4 milenyumluk, Avrupa’da ise 1 milenyumluk bir
kayıt perspektifi yarattı.
Bunların yine epeyisi, binlerce kaydın içinden genelleme yapamazlar.
Tümdengelim:
1960’larda Wittgenstein Dünya için ve hemen ardından da Braudel Akdeniz
için tümel modeller önerdi.
Öncelikle belirtilmesi gereken şey, bu anlayışın artık neredese bitme
noktasına gelmiş olan Annales Okulu’nun marksist demeyelim ama realist tarih
anlayışı sayesinde, buralara kadar bilgisel olarak getirilebildiği.
Devamında, tarih tümdengelim kaldıracak bir bilim değil ama 5 milenyumluk
yaşanmışlığın ardından da bir model gerektiği çok açıktı.
Toparlama:
Biri diğerine yeğ değil.
Tarihin başka bir şeye dönüşmeye başladığı ve belirsizliğin ağır bastığı bir
dönemde yaşadığımız için, bu ikilem geçici olarak devredışı bırakılmış gibi
görünmekte.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder