Eratosthenes, NEK yaratan bir çokbilimciydi. Yarattığı
bilgiler açısından bir dahiydi. Sokrat-Platon-Aristo triyalektiğine,
kuadralektikinci şerhi yazarak, tarih yapmıştı.
En önemli bilimsel bulgusu, Dünya’nın yarıçapını ölçmek ve
Dünya’nın yuvarlak olduğunu kabul etmek ve göstermek oldu.
Eratosthenes, Dünya’nın çevresini, gerçeğine oldukça yakın
olarak şöyle hesapladı:
Aynı boylam üzerindeki 2 kentin arasındaki uzaklığı ve aynı
günsel zamandaki gölge açısal farklarını kullanarak, tümevarım yaptı: ‘360
derece / 1. açı x 2 kent arasındaki uzaklığı’, sonuç olarak hesapladı. Bunu
Dünya’nın çevresi kabul etti ve sonucu 2 pi’ye böldü.
Eratosthenes’in M.Ö. 240 gibi, Dünya’nın çevresini
hesapladığı kesin. Ay’ın yarıçapını, Ay’ın Dünya’ya uzaklığını, Güneş’in
yarıçapını, Güneş’in Dünya’ya uzaklığını hesapladığı kesin değil ama öyle
rivayetler de var.
Dünya’nın yarıçapını / çapını biliyorsan, Dünya’nın Güneş
çevresindeki yörüngesinin uzunluğunu, ‘R ( = 2 x r) x 365’ile bulabilirsin (o, fazladan artık
günü de bulmuş). Onu da, 2 pi’ye bölersin.
Güneş’in yarıçapını, bu uzaklığı, Güneş’in açısal
büyüklüğünü ve trigonemetrik hesabı kullanarak bulabilirsin.
Ay’ın yarıçapını, Ay tutulması sırasındaki, Dünya’nın Ay’a
düşen gölgesinin arkını ve trigonemetrik oranları kullanarak bulabilirsin.
Ay’ın yarıçapını, Ay ayının gün sayısı olan 29,5 ile o
yarıçapı çarparak, Ay’ın yörünge uzunluğunu bulabilirsin. Onu da 2 pi’ye
bölersen, Dünya-Ay uzaklığı hesaplanır.
Hepsini de, Eratosthenes’in birincisini yaptığı gibi,
oturduğun yerden, beyninle yapabilirsin.
Eratosthenes’ten 2 küsur milenyum sonra bile, hala Dünya’nın
yuvarlak olduğunu bilmeyen ve/ya buna inan(dırıl)mayan on milyonlarca kişi var.
Ey kari, sen hangi gruptansın?
Bilgi arttıran mı,
bilgi eksilten mi, bilgiye aldırmayan mı?
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder