2000-2200 Arasının 2000-2020 Arasının Epistemik Anlamlılığı

1960-1970 Dünya Sistemi, daha tasarlandığı zamanlarda, 2000 ertesinde bir çöküş dönemi öngörüyormuş. Ancak, Wallerstein’dan Attali’sine hiçbir yazar, bunu tümdengelimle yazmadı, tersine, ne zaman ki olaylar oldu ve yaşandı, tümevarımla yazdı.

Şerh: Buradan, dahilerin, yalnızca tümevarım veya yalnızca tümedngelim yürütebildiği gibi bir sonuç çıkarsanıyor. Bu, yazılması gereken ayrı bir konu: Düşüncede tekboyutluluk ve tekyönlülük.

Diyalektik açıdan, 1945-1990 arasının verili bir tez-antitez ikilisi vardı zaten. Dünya Sistemci’ler için de böyleydi yani. Ki zaten Amin, Arrighi, Wallerstein, 1967-1977 momentinde, bu sistem için, bir 1980 Dünya Krizi öngörmüşlerdi.

Şerh: Bunu, 1968 dalgasının başarısızlığına bağlayamadılar ne yazık ki, çünkü onun başarısızlığını kabul edemediler, alaturka 68’liler 50 yıl sonra bile kabul edememişti zaten. Oysa Fassbinder, bunu (1978) ‘Sonbaharda Almanya’ ile çoktan yapmıştı. İşte o yüzden çokdisiplinlilik gerekli.

Hegel’den başlayarak, son 200 yıllık diyalektik tarihi, tez-antitez etkileşimlerini ve etkileşimsizliklerini dağınık da olsa listelemişti. Hegel, daha baştan, Marx’tan önce dekadansı tanımlamıştı örneğin: Marx, o şıkkı görmezden geldi.

Dolayısıyla, ‘kapitalizm-1945-1990 (altevreleri) x reel sosyalizm’ etkileşimi ve etkileşimsizliği de baştan tanımlıydı. O nedenle kimse, Rusya olmuş eski SSCB’nin tarihin arkasından dolanıp, 10 yılda Dünya’nın başına yeniden güç-hegemon olacağıın öngöremedi. (Buna, ABD de katkıda bulundu ama bulun(a)mayabilirdi de.)

Burada algılanmayan şuydu:

Kapitalizmin ve reel sosyalizmin gündelik yaşam kültürolojisi, neredeyse % 99 ortak-arakesitli idi, yani düşmanlar aynı yaşamları sürdürüyorlardı, yemek, sağlık, altyapı ve eğitim dahil.

Artı, her ikisinin görülmeyen kategori-dışılıkları vardı: En önemlisi 2. Sanayileşme öğeleri olarak.

Wallerstein veya Franks, bunları hiç hesaba katmadı, işin tuhafı hala katmıyorlar.

Bunlara bakınca, 1990-2000 arası biraz daha farklı algılanabilir:

Örneğin uzaycılıkta, SSCB ve ABD sürçünce, Çin teknoloji / sanayi casusluğu ile, uzaysal 3. Güç oldu ama AB veya başka hiçbir güç öyle olamadı.

Yani, diyalektik, oldu triyalektik, eksi birleme ve artı birleme ile.

Çarlık, reel sosyalizm, mafyasal-oligarşi çizgisi de hesaba katılmadı. Üstelik, bu en çok yazılan Rusya konularından birisi. Çünkü Rusya, onlar sayesinde yeniden hegemonluğa geri döndü.

1945-1990 arasıki ABD x AB diyalektiği, çelişmesi, çatışması da hiç hesaba katılmadı ve görmezden gelindi. Üstelik, Çin’in 3. Dünya kuramı elde vardı.

Dolayısıyla, Dünya Sistemi ve Wallerstein çizgisi, ağaç-orman arasında bir bakış açısında kaldı. G-7’ci, 1. Dünya’cı veya Avrupa-merkezli de dendi buna.

1990-2000 arasındaki ABD tekkutupluluğu, sanki yokkutupluluğu önceden imliyordu ama bu konuda kesin değiliz. İpuçları kesin vardı ama. Çünkü ABD, 1945-1990 arasında da tüm savaşlarını yitirmişti çoktan.

Kim yaparsa yapmış olsun, 2001’in anlamlarına, 20 yıl sonra bile hala kimse ayamadı:

11 Eylül 2001, 2001-2020 arasını apaçıkça imledi ve kabaca haritaladı aslında.

Burada en önemli nokta:

Gecikmeli olarak, üstelik alaturka bir çıkışla, (1980 momentli olan) en yüksek teknolojili askeri strateji olan, Askeri Strateji 2000’in, daha 1985’te değillenmiş olması. Sonrasında, alanda değillenmesi

1991, ve 2003 savaşları dizisi bunu kanıtladı. Arap Baharı gelmeden, onun ortalığı batıracağı kanıtlandı. Sonra, göz göre göre 3 ülke haritadan bilindi ama hiçbirşey değişmedi.

Burada soru kipi:

2001-2020 arasının olayları, 2001-2200 arasının onda biri dilimi olarak, herşeyi ne kadar açıkseçikleştirdi?

Şerh: İstatiksel açıdan, % 1’lik dilim de yeterli. Örneğin, yaşadığım 50 yıl bana, 5 bin yıllık tarihi tümevarım ile (bizzat yaşayarak) çok iyi özümsetti.

Açıkseçikleşenler:

AB x ABD çelişkisi.

Rusya gücü.

Çin gücü.

Hindistan ve Brezilya güçsüzlüğü.

Yokkutupluğunun devamı ama bu 2021-2040 için Dünya’yı ve tarihi durduracak gibi. 2001-2020 arasında öyle olmadı ama.

Nüfus krizi: Hem artış, hem artmayış olarak.

Açıkseçikleşmeyenler:

Su, gıda, enerji, iklim, salgın krizleri: Olası geliş sıraları hala belli değil ve küsurlu ve sırasız / faz binişik olarak da gelebilirler pekala. O nedenle, o dönem biraz kaotik (çatallanmalı, yalpalı) olacak gibi

Panorama:

Bu veriler, 2021-2040 arasının ne kadar krizli, ne kadar durağan olacağını söylemiyor.

Ama, 2001-2200 arasının krizler, teklemeler, durağanlaşmalar ile süreceğini söylüyor.

Tarih, her zaman global iktidarsal boşluğun doldurulacağını söylüyor ama Çin bunu beceremedi, yani emperyalizmi beceremedi, globalliği az becerdi.

Dolayısıyla, epistemik belirlilik % 50-75 arasında diyebiliriz. Ama önümüzdeki 20 yıl bunu % 50’nin altına bile çekebilir. 2040 sonrasında ile ivmelenmiş bir biçimde o gösterilen limite / asimptota doğru yol alınır.

Sanırız, 2001-2020 arasının gösterdiği bu:

Bükümlülük, osilasyonluluk.

(23 Eylül 2019)