1980’den beridir hakim olan neo-liberalizmde kayan paradigmalar var.
Özellikle de 2007 krizinden beridir, artık parametreler eski biçimde
kullanılmıyor.
Öncelikle, uzun süreli eksi nominal
faiz var. İronik olan ise, bunun eski usülde yapıldığı gibi, tüketimi
arttırmak için yapılmış olmaması.
Nominal enflasyon ile reel enflasyon arasında epeyi epeyi farklar oluştu(ruldu).
Nominal devalüasyon ile reel devalüasyon konusunda, örneğin Türkiye
ekonomisi gibi bir ekonominin, örneğin ABD ekonomisi gibi bir ekonomi
karşısındaki reel konumu değişmeksizin, nominal konumuyla oynanmasının
sonucunda, genelde uyulan ‘devalüasyon limitte = enflasyon’ durumu ortadan
kalktı. (Bu arada ‘kayan kur’un hiçbir
reel arz-talep eğrisi olmadığını kuvvetle vurgulamak isteriz. Bunun da nedeni,
boştaki paranın yumurtayı balyozla kıracak denli güçlü ve çok olması.)
Durumu örnekleyelim:
2007-2013 arasındaki 6 yılda, ilk yıl lobal ekonomi % 10 küçüldü, sonra da
reel faizler eksi % 1 oldu, kabul edelim. Bu durumda, hem nominal, hem de reel
faiz eksi % 15 yapar.
Oysa Türkiye, gösterge tahvil faizini bu süre için yıllık ortalama % 10’da
tuttu. Yani Türkiye, hep reel pozitif faiz verdi. Toplam ise, 6 yıl için % 77
etmekte. % 85’e (0,85’e) bölünce de, % 108,5, yani yılda % 18 etmekte.
Dünya ekonomisinin bu sıralar yıllık amortismanı eksi % 10 gibi. (Bu arada
bu sayının onyıllardır aynı olması
da, eski reel ekonominin kriterlerinin aslında hala pekala baki olduğunu
imler.) Yani siz, yılda % 10 küçülecek bir paraya, yılda % 18 büyüme / faiz
veriyorsunuz. E tabii, sıcak ve soğuk
para size gelir.
Türkiye, 30 yıldır tam sömürülme kıskacında ki bu Krupp faşizmini bile aşan
bir durum. Bunun anlamı, tüm makro dış yatırımların ana parasını çıkardıktan
sonra 2 tur daha kara geçmişliğidir. Zaten, 1 trilyon dolar ödeyip de, 700
milyar dolar borcun olursa, bunun anlamı da yaklaşık bu olur.
Görüldüğü gibi, kılıf değişse de, içerik aynı: Kütürdet beni rutubet.
Kısa vadeli geleceğe bakalım:
AKP gider, para da gider. DSP 1999’da karşı çıkmayı denedi, kriz yaşadı.
Şu andan itibaren TC’nin kişisel ve kamu borçları ödenmeye başlansa ve hiç
yeni borç yapılmaa, bitmesi 50 yıl filan sürer. Demek ki en erken ekonomik şafak
20-25 yıl sonra.
O güne kadar, ya harcayarak açız, ya
da tutumla açız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder