Biyoloji
sorusu: Dünya'daki karbonun milyonda biri biyosferde. Eskiden daha çokmuş. Bu
süreç, evrimsel başarı mıdır, başarısızlık mıdır, nötr müdür?
X1: Soru,
karbon olarak soruldukça, yanıtsız diye düşünürüm. Yükseltgenebilirliğine
bakmak lazım.
X2:
Karbon tek başına organik bileşik oluşturamaz.
Her 2
kişiye ortak bilgi: Fotosentez dönemi, karbonu atmosferden çekti. Kabuklu
canlılar dönemi de, hidrosferden çekti. Soru yeniden sorulabilir: Az karbon mu
evriltici, çok karbon mu?
X3: Net
yanıtım: atmosferde az, solid durumda çok karbon.
Zaten
soru oraya gidiyordu: Kabuktaki / taşküredeki karbon daha evriltici, diyorsun.
Ancak, kireçtaşı / alçıtaşı yiyen mikroorganizma var mı acaba? Katı karbon
orada, bir de kömürde.
X1:
Evrimin farklı basamakları için farklı yanıtları olmalı. Ama yine de karbon
değil, karbon *bileşikleri* üstünden yanıtlanabilir. Işık / ısı enerjisini
değil, kimyasal tepkimeleri birincil enerji kaynağı olarak kullanan canlılar
için, biyosferde minimum entalpi durumundaki (artık enerji veremeyen; CO2)
karbonun CHx yerine artması evrimin "işlediğini" gösterir. Işık / ısı
enerjisi yerine, depolanıp kullanılabilen kimyasal enerjiye geçme de öyle. Ama
belki gelecekte ışık enerjisini ya da nükleer enerjiyi depolayabilen ve daha da
etkin biçimde kullanabilen daha ileri bir yaşam formunda geçeceğiz ya da bunlarla
karşılaşacağız.
Evrimin
biyokimyasının birbirine aykırı çok aşamadan geçtiğini biliyoruz. Karbonsuz
canlı yok ama susuz fotosentez geçmişte varmış.
X1:
Karbon yerine silikon esaslı yaşam kuramsal olarak mümkün, biliyorsun.
Değil
diye biliyorum. Daha ağır olan silisyum, karbonun kurduğu 5 milyon bileşiğin
çoğunu kuramıyor. Kuantum kimyası izin vermiyormuş. Silisyumun / silikonun
yapay zekanın temel yapıtaşlarından biri olması, evrimsel bir ironi.
X2:
Evrim için yemek gerekmez.
Giden
karbon geri gelmiyor. Daha az biyokütle daha az evrim gibi.
X4:
Nereye
gidiyorlar? Dunya gaz mi cikariyor Mars'a dogru?
Karbonat
oldular.
X1: CO2'ye
dönüyor. Ama onu da ışık enerjisi kullanan fotosentez geri getiriyor, daha
yüksek enerjili CHx formlarına dönüştürüyor işte.
Karbonattaki
karbon biyosfere dönmez. Kaya çünkü. Başka bileşik de olmaz. 2,5 buçuk milyar
yıldır öyle.
X1: Evrim
sıçramalarla ilerliyorsa, belki de kimi canlı türlerinin dediğim "Işık / ısı
enerjisini etkin biçimde depolayıp kullanabilen bir dönüşümden gelmesi için
belki de CHx miktarının giderek azalması ve kritik bir düzeyin altına düşmesi
gerekiyordur; kimbilir?
Bak,
işte bu bir yanıt ve geçerliliği olası.
+
Dipnot.
Aklıma gelen
diğer bir seçenek, karbonun % 0 veya % 100 olmasının değil, aralardaki belli yüzde
değerlerinin, C1, C2, … , Cn, evrim için kritik eşik sıçraması yaratmışlığı
durumu.
(18-19 Ekim 2019)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder