Güneş
Sistemi gezegenlerinin Güneş’ten uzaklıkları yasa ve gerçek:
Merkür 0.4 0.39
Venüs 0.7 0.72
Dünya 1.0 1.00
Mars 1.6 1.52
Seres 2.8 2.77
Jüpiter 5.2 5.20
Satürn 10.0 9.55
Uranüs 19.6 19.22
Pluton 38.8 39.54
Eris 77.2 67.78
2000
CR105 154.0 230.1
2010
GB174 307.6 351.0
Gezegen
9 614.8 665
(Kaynak:
Wikipedia.)
+
Yorumlar:
Gezegenlerin
başlangıç konumu bu değil.
Bu durum
için belirgin bir yasa yok.
Pluton,
Neptün’ün durumunu bozmuş.
Büyük
sayılar yasası var.
Yörünge
yarıçaplarının farkı 2’nin üsleri gibi. Bu da, gezegenlerin birbirlerini tam
katlı sayılı yörünge oranlarına itlemeleri nedeniyle. Bu da, ancak Güneş’e uzak
ve dolayısıyla kayaç olmayan gezgenler için tam geçerli olabilmiş.
+
Karşılaştır-karşıtlaştır:
Bu
limitsel bir durum. Ancak, vadesi henüz hesaplanmamış, yani Güneş Sistemi ne
kadardır böyle bilmiyoruz.
Varyanslar
da var.
Örneğin,
Neptün ve Uranüs Jüpiter-Satürn yörüngesinden dışarıya süpürülürken, Pluton
şimdi yerinde miydi (Neptün-Uranüs 3/2 ve Pluton-Uranüs 2/1 çünkü)?
Diğer
gezegen sistemlerinin de buna uyması bekleniyor ama bu kadar kalabalık bir
sistem henüz bulunmadı.
+
İstatistikte
buna, hata fonksiyonu ile fonksiyonun
birbirine yakın belirlilikte-belirsizlikte oluşu deniyor. Yani, belirgin bir
örüntü var ama sapmalar da çok.
Matematik
açısından bu örneğin bizi ilgilendiren bölümü, matematiksel kaos-kozmos arasındaki salınıma özgün
bir örnek oluşturması. Kabaca, % 40-60 aralığında seyrediyor bu.
Buradaki
kaos-kozmos, dengeli veya dengesiz yörünge olmakta. Dengesizlik de, savrulup
Güneş Sistemi dışına gitmekle, yörüngesinin yalpa vurması arasında bir kaos
oranında olmakta.
(30 Ekim 2019)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder