Sanatta Arz ve Talep, Ödül ve Ceza

2. Sanayileşme’nin belirgin niteliklerinden biri de, üretimin tüketimi çok çok geçmesi oldu. Sanatta da böyle oldu.

Örnek olarak kitaba, müziğe ve sinemaya bakalım:

Kitap:

Dünya’da ve Türkiye’de insanlar kitap satın alıyorlar ama okumuyorlar. Artı, basılan kitapların % 90’ı kitapçı rafı görmeden depolarda çürüyüp gidiyor, çünkü kitapçıda raf bulmak için hara ödemek gerekli.

Çok-satar ilk 10-20 kitap, tüm Dünya’da cironun % 20’sini yapıyor gibi. O çok-satar yazarların da ilk 1-3 kitapları yayıncı bulamamış oluyor gibi. Yine o çok-satar kitaplar, çok değil 3-4 yıl sonra 0 satar oluyor gibi.

Ödüllendirilenler bunlar. Cezalandırılanlar ise, ‘publish or perish’ ile yolu tıkanan binlerce yazar.

Müzik:

Müzik kanalları parayı verene düdüğü çaldırıyor. Tamam İrem Derici, 2. sınıf şarkıcı, ekip kurarsa 1. sınıf da olabilir ve babasında para çuvalla ama diğerleri berbat.

2000’ler ve 2010’lar bir tek Sıla’yı çıkarabildi ama o da müziğe 1995’te başlamış zaten. 100-1.000 kişi ve 1 tek sonuç.

Batı’da da durum aynı: Konseri en çok izleyici toplayan Rolling Stones 50 yıllık topluluk.

Sinema:

Sinemada, yalnızca Avrupa’da 1990’larda bile film festivallerinin sayısı 300’ü geçmişti. Her festivalin en az 10 ödül dağıttığını akılda tutalım. Ek olarak arada bir, 500 genç yönetmene ilk filmi için önce kurs, sonra finansman sağlanır oldu.

Sonra ne oldu peki?

Hollywood filmlerinin de, sanat filmlerinin de % 95-99’u pratikte 0 seyirci çeker oldu. İlk 10-20 film ise, tüm hasılatı sağlar oldu.

Yılda 15 bin civarında film yapılıyor ve bir film 50 milyon dolara çıkıyor. Tüm filmlerin konuları standart. Aynı roman 10 yılda bir filme çekiliyor.

Bir kere, kaç stüdyo varsa, herhangi biri, bir konuda film yaptığında, diğerleri de, onu engellemek için aynı konuda şişirme / çakma filmler yaratır oldular. Bu en son 2014-2015 gibi, yapay zeka konusundaki 5-10 filmle böyle oldu. Bu, üzüm yemek değil, bağcı döğmek ve seyirciyi cezalandırmak, kötü yapımı ödüllendirmek olmakta.Tüm bunlar vasıfsız-altı’nın ödüllendirilmesi. Şu anda en çok izlenen tüm filmler bilimkurgu ama ne Ursula K. Le Guin, ne de William Gibson romanları filme çekilmiş falan değil. Aslına bakılırsa, Hugo veNebula kazanan çoğu roman için böyle bu.

Yani sonuçta:

Niteliksiz olan ödüllendiriliyor.

Arz talebi çok çok geçti.

(7 Haziran 2016)