Tıp, Deontoloji, Oyun Kuramı

Bir hemşire ile iletişimimde şöyle bir metin yazdı bana:

“İyileşenlerin de ortalama yaşam süresi ve yaşam kalitesi kısa oluyor. Anlatmak istediğim şu: Yaşama şansı olan, 'iyi bu şimdilik' diyip, ihmal ediliyor. Kritik durumda olana bakılıyor. Bir süre sonra, iyi denilen kötü oluyor, kötü olan ex: Hep aynı şey. Hastane ölümlerinin çoğu enfeksiyondan. Son döneme kadar izolasyon uygulanmıyor. Ancak çok ağır bir enfeksiyonu varsa, kontrol amaçlı alınıyor. Sonra da ölüyor.”

Anahtar sözcükler:

Beklenen yaşam süresi, yaşam kalitesi, yaşama şansı: kritik x normal, hasta sayısı, bakılabilirlik.

Eğer Türkiye’den söz ediyorsak şu gerçek var:

20. Yüzyıl’da yaşam beklentisi, ülkemizde 38’den 76’ya çıktı. 1960 doğmulu olan ben 54 yıl beklenti ile doğdum örneğin. Bu da, artışın 1980 sonrasında ivmeli olduğu ve sayıların da bir bölümünün şişirme olduğu demek.

İnsanlar, 38 yıl da yaşasalar, 76 yıl da yaşasalar, standart bilografileri var. Ortalama bir yaşamda yaşam kalitesinden söz etmek mümkün değil. 45-50’de ‘ecel gelmiş cihane, başağrısı bahane’ oluyor. Zihinsel yaşam kalitesi ise, 0 ve hatta eksi.

Dolayısıyla hasta olmak, yaşam kalitesi düşüklüğü demek değil. en azından hastalığı bilen biri açısından.

Hastaneye gelen iyi, orta, kötü durumda hastalar var diyelim. Yukarıdaki paragraf sıranın nasıl gittiğini imliyor. Oranın önerdiği bir bakıma, kötüyü bırakıp ortayı ve iyiyi iyileştirmek.

Ve bu bir bakış açısı. Kesin sonuçlu.

Ama deontolojik mi?

Ama uzun vadede optimum mu?

Bu uygulanırsa, insanlar hastanede öleceklerini baştan bilip hastaneye gelmezler ve bu orta ve iyiden ktüye kayma yaratır. Haa bu varsayım, kötüleri kurbanlık koyun yapıyor gibi, ayrı konu.

Burada, insanlara belli ağırlık puanları verip, seçim yapmak mümkün. Organ naklinde daha genç olanın yeğlenmesi gibi bu.

Doktorların bu seçimi yapması zaten zorunlu. Bari, sorulduğunda kendi kriterlerini söyleyebilsinler. Sonuçta kimi doktor, başı açık diye hasta tedavi etmedi, kimisi de kapalı diye.

Tabii bizi asıl ilgilendiren şey, işkencesisini tedavi eden doktorun anısı. Neden olarak, ettiği Hipokrat yeminini belirtiyor ama o yemin onun yaptığını içermiyor.

Doğrusal programlamada dış sınırlar çizen kriterler / denklemler vardır. Bu da onun gibi: Kriterin belil olacak. Yalnızca tıp için değil, herşey için.

Nokta. Es.

(7 Haziran 2016)