Ontik, Fenomenik, Epistemik Neden-Sonuç Ağları: Orta Çağ

Parametreler:

Kavimler göçü, din engizisyonu, sanat rönesansı, 3 istila + 1 salgın.

Orta Çağ’ın başlangıç noktası Roma’nın son momenti idi.

Hristiyanlık tam kabul edilmedi ve Roma’yı kurtarmadı. Bizansı kurtardı ama ve Hristiyanlık orada doğmuştu.

Kavimler Göçü, MS 0-400 arasında, Roma daha büyükken bile vardı. Roma nedeniyle vardı. Yani tüm Avrupa, Roma ve Roma-değil idi. Fransa-Belçika sınırından Romanya-Ukrayna sınırına kadar  uzanan yatay bir sınırda. Yani, Avrupa ilk o zaman bölünmüştü makro-tam olarak. Kuzey-güney gibi, doğu-batı ayrımlamaları da oluştu. Doğu-batı ayrımlarından biri zaten katolik-ortodoks olarak kurulmuştu daha Roma bitmeden.

Sanat rönesansı, 800, 100, 1300 oldu.

Haçlı Seferi, 1100-1300 oldu. İslam’ı vurduğu denli, Hristiyanlık’ı da vurdu. Bu ayrım, Müslüman Osmanlı’nın 1400’lerde güneydoğu Avrupa’da yayılmasını kolaylaştırdı.

3 istilanın 2’si Asya kökenli idi ama putperest idi. 3 istilanın 2.’si putperestten Hristiyan’a geçiş idi, bir de protestanlık zemini.

Ontik olarak, göç, din, sanat, savaş, istila, kent var.

Fenomenik olarak, kültürel etkileşim, topolojik yoğrulma var.

Epistemik olarak Dünya Sistemi var.

Farklı ölçeklerde, yerlerde, zamanlarda farklı modeller kurulabilir.

Elde epeyi eksik bilgi var (Alanlar’ın ve Macarlar’ın kökeni gibi, Hunlar’ın Asya’yı tam terk tarihi gibi).

Bu durumda, kilise-site-feodalite çok basit ve anlaşılır bir model oluyor. Tek otorite, tek üretim tarzı (tarım, ne sanayi, ne de hayvancılık), tek yazı, tek din. İkamesizlik var ve o tek olan gidince yapı çökmüş. Kent kalmamış, para kalmamış, yazışma kalmamış, devlet kalmamış.

Bu ana yapı üzerinden, dikine ve yatayına neden-sonuç akışları irdelenmeli.

(31 Mayıs 2016)