Öleceğini
bilen insanın, sırayla 5 aşamalı tepkisi olurmuş:
“Birinci
evre “inkar etme” evresi, ikinci evre “kızgınlık / öfke” evresi, üçüncü evre
“pazarlık” evresi, dördüncü evre “depresyon” evresi, beşinci ve evre
“kabullenme” evresi.”
Felakete
karşı ise biraz daha farklı tepki var:
Tehdit,
ikaz, darbe, karşı koyuş / kahramanlık, çöküş ve yanılsamanın silinişi, inişli
çıkışlı toparlanma, en baştaki duruma geri dönüş.
Çöküşe kadar
olan süre 1-3 gün, toparlanma ise 1-3 yıl.
Bir
başkasının ölümünü yaşama, diyelim bir yakınının ölümünü yaşama, ikisinin
karışımı olan bir durum yaratabilir gibi.
Burada
ortak nokta, kahramanlık yanılsaması
ile ölüme karşıki inkar durumunun benzerliği.
İnsanlar
bir felakette, en çok şok ve panik yaşıyorlar, bir bölümü yardım edeceğim
derken zarar veriyor, çok-çok az bir bölümü ise gerçekten yardım edebiliyor.
Bizin
bunları biraraya getirmemizin nedeni, birleşik bir felaket denklemini nesnel olarak,
felaketlere karşıki insan davranışını ise öznel olarak modellemek çabasının
benimsememiz.
Zamanlar,
mekanlar, kültürler içinde değişen modellerin olacağını baştan kabul ediyoruz.
Birkaç yüzyıl uğraşılırsa, daha da genel bir denkleme varılabilir kanısındayız.
(2 Kasım 2019)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder