Tahsin Yücel ve Attila İlhan

Orta dönem 1. Cumhuriyet yazarlarından Yücel vefat etti.

Kendisini bir anekdot üzerinden irdeleyerek anıyoruz:

“Gazeteci Hakan Çelenk, Twitter hesabından Tahsin Yücel'in neden Cumhuriyet Gazetesi'nde yazmayı bıraktığını anlattı. Tahsin Yücel'in ‘Dilime Arabi Farisi karıştıran Attilâ İlhan ile aynı gazetede yazmam’ dediğini ve o günden sonra da Cumhuriyet'te yazmadığını açıkladı.”

http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/468414/Tahsin_Yucel_Cumhuriyet_te_yazmayi_Attil__ilhan_yuzunden_birakmisti.html

Bu bir durum.

Ancak 1930 kültürel momentli bir durum. Olay gerçekleştiğinde ise, çok daha sonraları imiş, bu belli.

Türk Dili, 1930’larda ve 1960’larda 2 büyük dalgayla kendini yeniledi. Hatta yoktan yeni bir dil var etti. Bunu için de epeyi zorlama ve dayatma (forcing) yaptı.

Düşünün ki edebiyat yazarları 1965-1975 arasında 18 bin sözcük icat etmiş. (Bunun basımı yok, yayın hakkına sahip olan TDK, ‘yemez, yedirmez’ tavrı ile onu basmıyor.)

Yücel, bu yelpazede kendini öz-Türkçe’ci olarak tanımlamış. İlhan’ı da Doğu kanadında.

İlhan, onun dediği kadar Doğu kanadında değildi. Aslına bakılırsa, İlhan, sürekli yer değiştirirdi. Bir türlü kendine statü / pozisyon beğenememişti. Kendine entelejensiyasal mevki beğenemiyordu yani. TKP’li geçindi, Ulusalcı geçindi.

Dolayıyısıyla, ortada 2 yanlış var. 1 yanlış ve 1 doğru değil.

Gerçek durum şu:

Artık devlet elinden çıkan ve özelsektörleşen türkdilisözlüğüleştirme konusunda, 50 bin sözcüklük sözlüklere vardık. (Matbulardan söz ediliyor.) 250 binlik Ötüken Sözlüğü var ama o Türkiye dışını da içeriyor.

Dünya’nın en geniş dili kabul edilen İngilizce’nin 100 bin sözcüklük olağan, 1 milyonluk dış-sınır hacmi olduğu kabul edilir.

TDK terim sözlüklerinin hacimlerinin tamamı, 100 bini geçti. O nedenle, bugünkü 50 bin (ticari) küçültmedir bizce.

Yücel-İlhan ayrımında ise, gözden kaç(ırıl)an şu var:

İster 50, ister 100 bin sözcük olsun, tüm bu sözcüklerin Batı (Avrupa ve Amerika) ve Asya (Arabi ve Farısi) karşılıkları da var.

3 birimden ve 150 / 300 binden söz ediyoruz yani.

2000-2015 momenti için, kimin hangisini seçeceği kişisel özgürlüğüne kalmış.

Yazar olarak kendim, öznel-duygusal alan kayışları yaşarım ve 3 bölge arasında nüans / tonlama yaratırım. Örneğin benim için opak ve saydamsız, 2 farklı anlamdaki sözcüktür. Opak yarı-saydam’ı içerir ama saydamsız içermez.

Diyeceğim şu ki:

Bu 2 yazar da dil ve kültür jandarmalığına soyundu, özgürlüğüne ve özgürleştiriciliğine değil.

Bit(iril)miş 1. Cumhuriyet’in ardından, gönlüm ferah feza bu saptamayı yapıyorum.

Yani:

İkisi de nafile ve beyhude idi.