Oyundan ve Gündemden Çıkma

Aslında, ‘düşme’de denebilir.

Bunu şöyle düşündüm:

Güzelleme kitabı için, Nisan 2016’ya ilişkin bir açıklama yazarken, Oğuz Aral’ın 1995 sonrasında oyundan düştüğünü ve yazılası olmaktan çıktığını belirttim.

Bunu biraz daha açımlamak gerekli.

Sanatçılara nedense çifte kıyak geçilir:

Hem 70 yıllık yaşamlarından 7 yıl iyi eser verme, hem de 70 eser verdilerse, bunun yalnızca 7’sinde iyi olma hakkı.

Ancak bu % 1, tüm ömrünü sıfır zihinsel eforla fgeçirip, şakkadanak yeni bir Pisagor Teoremi kanıtı geliştiren bir evkadını için bile var olmuş sayılır.

Yani, sanatçılara bu denli kıyak geçilmesine karşıyım.

Bunu da özellikle, Atıf Yılmaz’ın nehir söyleşisini okurken düşündüm, 10-15 yıl kadar önce. Oranlar da, o zamandan aklımda kalma.

Bir de, Elif Şafak gibi, Nuri Bilge Ceylan gibi (batıda da Coenler gibi), sanatçı, yazar, çizer, yönetmen saymadığım kişiler var.

Benim bile hala severek filmlerin seyrettiğim yönetmenlerle bile, en sevdikleri film veya yönetmen konusunda feci çatıştığımı gördüm. Dolayısıyla, bu çatışmalar olağan. Benim okurlarım da, benim sevdiğim filmlerden nefret edebilir. Kaldı ki 19957teki en iyi 50 listem, yavaş yavşa 5 yılda bir değişirek, bugün / 20 yıl sonra, herhalde % 50 değişmiş olarak geldi bugünlere.

Ancak, konumuz bu değil.

Konumuz şu.

Bir sanatçı neden gündemden düşer?

2 yolu var bunun:

Ya kendi oyundan çıkar.

Ya ürünlerini tüketenler, onu oyundan çıkarır.

Sonuçta bugün, Baykurt okunmuyor ve hatta adı bile unutuldu. Cumalı veya Buyrukçu’nun kitabı basılmıyor bile. Seyda ise, şans eseri biri tarafından anımsanıp basılıyor.

Kastettiğimiz bu değil ama.

Yazmayı bırakan yazar çok. Marquez 25 yıl tek bir satır üretemediğini kendi itiraf etmişti.

Birincisi bu.

Yazar ters bir siyasal davranış yapar. Okurları ona küserler. Örnekse, faşistleşen Ezra Pound.

İkincisi bu.

Not:

Bir de, Kafka gibi, Benjamin gibi, uzun dönemli okunur olup, okunurluğu siklus çizenler de var. 2000-2015 arası, ikisi de az okunur idiyse, 2020 sonrasında yeniden çok okunmaya gereksinilir olacaklar örneğin.

(11 Nisan 2016)