Konu hesapça
bitcoin ama hükümete yakın sayılan Habertürk bile, öyle bir ekonomi haberi
yapmış ki insan, o haberden ancak ve ancak tek bir şey anlayabiliyor:
Piyasa
balonu patlayacak.
Bakalım
Habertürk’ün örneklerine:
Lale,
bildiğimiz lale çiçeği soğanı, Hollanda’da 1636-1637 yıllarında Kasım ile Mayıs
ayları arasında 25’ten 200’e çıkıp yeniden oraya inmiş. 8 kat ve yalnızca 6,5
ay süre yani. Çıkış 3,5 ay, iniş 3 ay almış ki aslında bu çıkış daha uzun
sürede, iniş çok daha kısa sürede olur.
Güney
Denizi şirketi hisse senetleri, 1720 başından 1720 ortasına dekki 6 ayda, 100
küsurdan 900 küsura 9 kat olmuş. Düşüşü 1 küsur yıl sürmüş.
1929
Krizi’nden önceki 5 yıl içinde ABD borsaları yüzde 500'ü aşan değer kazançları
sağlamıştı. Sonra, piyasa bir çöktü pir çöktü, tahta 10 sentlikler piyasaya
girdi, çünkü metal bozuk para bulunamıyordu. Dünya 10 yıl kendine gelemedi. Sonra
da, 2. Dünya Savaşı çıktı.
Teknoloji
ve internet şirketleri alanında, 1999 yılında şişmeye başlayan balon, yükselen
faizlerin de etkisi ile 2000'in başında patladı.
Ancak,
burada anılmayan 1989 Asya krizi var. 1973 petrol fiyatları krizi var.
Artı,
20. Yüzyıl’da G-7 devleri dahil, birçok ülkenin bütçesinin çökmesi ve
konkardato ilanı durumları var.
Artı,
hem İngiltere’nin, hem de Hollanda’nın aynı adı taşıyan Doğu Hindistan
Şirketi’lerin yükselmeleri ve batmaları var.
1500’lerden
sonra Batı’da kayıtlı olan global ticarette, korsanlar, fırtına, şu bu
nedeniyle malın yok olması ve mal sahibinin iflası durumları çok sık vaki.
İspanya’nın
yıllık altın ve gümüş gemilerinden milyarlarca dolarla okyanusların dibinde
hala yatanlar var.
Ancak, o
altın ve gümüşler orada. Onların içinden birkaçını bulmak için, onyıllarını
verip bulanlar ve köşeyi dönenler var. Sözkonusu olan çok milyar dolar çünkü.
Yani,
Dünya ekonomi tarihinde kaybolmayan tek reel meta altın ve biraz da gümüş.
Ancak,
ekonomi tarihinde 1 birim demirin 10 birim altın ettiği dönemler de var,
tarihin ilk zamanlarında, çünkü demir askeri bir meta ve altın henüz para
yerine kullanılmıyor.
Ekonomi
tarihine, bir de böyle yüzyıllar ve binyıllar ölçeğinde bakmayı unutmamak
gerekli.
Tarih,
batan ve iflas eden devletler ve şirketler tarihleri ile dopdolu. Azıcık
İngilizce ile okuyabileceğiniz Wikipedia’da aradığınız kadar malzeme var,
tarihler ve ülkeler belli.
Artı,
bazı doğal felaketler de yıkım nedeni.
1790
gibi İzlanda’da bir volkan patlıyor, havaların düzeni değişiyor, Mısır’da ve
Hindistan’da 1’er milyon kişi açlıktan ölüyor.
Yani,
gittiğimiz yer orası ey sevgili kari…
Yamyamlık,
Türkiye dahil, son yüzyıl içinde birçok ülkede yaşandı.
O peşine
kapıldığınız kapitalizm, sizi savaşlarda ölüme ve açlıktan yamyamlığa getirdi.
Hak
ettiniz bunu ama…
Pompa da
pompaa…
Şu an,
Zarrab Krizi’ne Türkiye henüz kimse aymadı birkaç dikkatli insan dışında…
Pompa da
pompaa…
(10 Aralık 2017)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder