İnsanda bulunan atomların yaklaşık yarısı başka galaksilerden gelmiş

Popüler ve ilgi çekici haber yazmak uğruna, bilimin arada harcandığı bir cümle olmuş.

Durum şu imiş:

“Bu çalışmalarda, büyük yıldızların patlamaları sonucunda patlamanın şiddetiyle bulunduğu galaksinin yerçekiminden kurtulan tonlarca atomun uzaya fırladığı ve saniyede yüzlerce kilometre mesafe kat ederek devasa bulutlar halinde çevrelerinde bulunan daha büyük galaksilerin üzerine çöktüğü tespit edildi.”

http://www.bbc.com/turkce/haberler-40738784

Oldukça eksik ve yanlış bilgili bir metin:

Galaksilerin çoğunun kütlesinin onda dokuzu merkezlerinde ve yoğun olan çekirdeklerinde bulunur. Burada patlayan yıldızların artıkları, yine o galaksi içine kalır, çünkü oradaki kütleçekimi çok yüksektir.

Galaksilerin dış sınırlarında olan yıldızlar için, haberdeki saptama geçerli olabilir.

Güneş, Samanyolu Galaksisi’nin ortalarında bir yerde. Başka bir yıldızın patlamasının artıklarının, ön-yıldız aşamasındaki bir bulutsuya ulaşıp, çarpmasıyla yoğunlaşıp, oluşmuş bir yıldız aynı zamanda. Yani, o yıldız az da olsa, belki bir başka galaksiden atomlar barındırıyor olabilirdi ama Güneş, oransal olarak aşağı yukarı tümüyle Samanyolu Gökadası içindeki malzemelerden oluştu.

Bir galaksinin diğer galaksileri ve boşluktaki hidrojen-helyum bulutlarını yutması durumu içinse şöyle bir bilgiler dizisi:

Şu andaki var olan atomların / kütlenin çok-çok az bölümü, galaksilere ait. Çünkü galaksiler, tüm uzay-evren boşluğunda çok-çok az yer tutuyorlar. Genişleyen Evren’de o bulutların atomları giderek seyreliyor.

Samanyolu Gökadası için bu süreç, çevresindeki 3-5 cüce gökadayı yutmak biçiminde yürüyor. Tabii ki galaksisel temas yüzeylerinde olmak kaydıyla. Eğer biz oralara yakın olsaydık, gökyüzünde Güneş’i göremezdik, çünkü o bulutlar ışığı emerdi. Ki Güneş Sistemi tarihinde, ender de olsa böyle boşluk bulutsularına toslayıp, Dünya’nın yüzeyinin tümüyle donması gibi durumlar yaratan, az ışıklı dönemler mevcut.

1 cümle haber vardı, belki 100 cümle itiraz geldi. Bu yazdığımız bilgiler, üniversite 1-2 astronomi bilgisiyle yazıldı. Gerçek durumun, bilimsel hatalar açısından çok daha berbat olduğu kanısındayız.

Bu sıralar çok gündemde olan durum için yazalım:

Evren’de Dünya-dışı zeka var olma olasılığı, pratikte 0’dır, hatta eksidir: O zekayı, insan sonrası tür Evren’e taşıyacak. Bilimciler bunu bal gibi bilirler ama domuzuna domuzuna susarlar. Çünkü bu tür haberler, onların fonlarını besler.

(27 Temmuz 2017)