Darüşşafaka, Köy Enstitüleri, AFL, Yazarlık

Darüşşafaka babası olmayan çocukların eğitimini üstlendi. En eski olanıdır. Başlarda her yıl 50-100 öğrenci almış. Savaş nedeniyle 1916-1922 mezunu yok. 1882 gibi, Galatasaray ve Darüşşafaka dışında, Osmanlı’da Müslüman lisesi yok.

Köy enstitüleri, 21 okulda, toplamda 13 bin civarında mezun verdi. 1940-1948 arasında aktiftiler.

AFL, 1964-1982 arasında Türkiye’de tekti. 4’er sınıftan her yıl ortalama 96 mezun verdi. Toplamda 1.500 gibi eder. ABD destekli bir kurumdur.

Darüşşafaka 1920’lerde, köy enstitüleri 1940’larda, AFL 1960’larda aktifti.

Bu metinde bizi ilgilendiren nokta, bu demografik kümelerden çıkan yazar sayısıdır.

Darüşşüfaka mezunları arasında, 100 yılı aşkın süre için bir aralıkta ve 5 bini aşan mezunda, sayılan yazar sayısı 10’u geçmemiş.

Köy enstitüleri 10 yıllık bir zaman dilimindeki eğitimin ardından, 100’ün üzerinde yazar çıkarmış. 13 binde 65 desek, binde 5 eder.

AFL ise, bu 1.500 kişi içinde 10-20 yazar çıkarmış. Kabaca yüzde 1 eder.

Bu durumda yazarlık açısından, en verimli köy enstitüleri, en verimsizi Darüşşüfaka olmuş demektir.

Bir de toplumla karşılaştıralım:

80 milyonluk Türkiye’de, 800 ila 8 bin arasında yazar vardır. Bu da, milyonda 10 ila 100 demek olur.

Bu durumda, bu okullar içinde, giderek artan oranda yazar çıkmış oluyor. Hepsi de, Türkiye ortalamasından yukarıda sonuç almış oluyor. En verimli okul ise, AFL oluyor.

Bunu anlamak istiyorduk biz de.

Ek olarak:

Darüşşafakadan en çok işadamı, köy enstitülerinden öğretmen, AFL’den ise doktor ve mühendis çıkmış.

En fakir olanlarsa, kuşkusuz köy enstitülüler.

İlki ve sonu kentte, ikincisi köylerde kurulmuş. Ara proje ise, 1970’lerde taşra illerinde varolan kolejler ve Anadolu liseleri.

(3 Kasım 2017)