Önbilgiler:
Bir:
Kendi zihnimin de muhteşem salaklıkları olabileceğini baştan kabul ediyorum.
İki:
Dahilerin salaklıkları çok, ancak başusta kabul edildikleri alanda salaklık
yapılınca bu, muhteşem salaklık oluyor.
+
Einstein:
Atom
bombasının yapılması ve kullanılması için ABd başkanıa mektup yazması, aklının
ermediği alana girip çuvallamasıdır. Ancak biz, onun bu türden değil, fizik
alanındaki salaklıklarını irdeleyeceğiz.
Kenisi,
‘Tanrı Evreni ile zar atmaz’ buyurmuş. Tanrı bjlümünü pas geçelim, kendisinin
konuyla ilgisi yok.
Evren,
neden zar atmasın ki?
Zar
atmak nedir?
Eşit
koşullarda olasılıkları olan birden çok sayıdaki şık arasında seçim yapmaktır.
Vurgu:
Eşit koşullarda.
Bu,
evrimde de böyle olabilir, kuantum olasılıkta da.
Mekanik
determinizm, 18.-19 Yüzyıl salaklığı ve yüzyıllar boyu kültürde taşındı.
Herşeyin birebir belirlenebilir olduğu safsatadan ibarettir: Malthus
salaklığına karşı, Verhulst panzehiri vardır.
Einstein’ın
diğer muhteşem salaklıkları arasında, Minkowski uzay-zamanının benimseyip, ‘x,
y, z, t’ boyutlarını birebir belirlenebilir sayması da vardır. Einstein’dan 100
küsur yıl sonra biz, uzay kuantası ve zaman kuantası var mı, varsa nasıl bir
şey olabilir, hala bilmiyoruz, çünkü klasik Einstein fiziği bunlara yanıt
bulamaz değil, yanıt bulmak için soru sormaz, sorulmasını da yasaklar.
+
Planck:
Parçanın
bütünden büyük olamayacağı savı.
Oysa bir
birey, tek başınayken diyelim 150 IQ’lu iken, 8 veya daha çok sayıda bireyden
oluşan kümeler / toplumlar içinde ancak 120 IQ’lu olabilmektedir. Bu, sosyal
psikolojinin bir gözlemi. Donanmanın en yavaş gemisin hızıyla ilerlemesi gibi
somut bir durum karşılığı var.
+
Heisenberg:
Belirsizlik
ilkesindeki konum ve momentumdaki ‘x, y, z, t’ boyutlarının birbirinin ve
kendisinin aynı / özdeşi olup olmadığını sorgulamaz. Boyutun hep aynı kaldığını
da varsayar ama pekala böyle olmayan fizik sistemleri tasarlanabilir: Bir
boyut, foton dalga paketi içindeki dalgacıklar gibi, kendi içinde salınabilir,
açılıp kapanabilir.
(19 Kasım 2017)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder