Aforizma: Gelenekler ve Çöküşler

İnsanlar, kültürel gelenek dönemlerinde, kendilerine verili standart biyografileri kader olarak kabullenir ve yaşarlar. Bu koşullarda isyan çok-çok istisnaidir.

Ne zamanki devlet çözülür, tarihi inişe geçer, otoritenin baskısı azalır veya silinir, o zaman da intiharlar artar, kendine aşık bulup kocasını öldüren kadınlar artar şu bu.

Bu açıdan bakınca, 5 bin yıllık ve 100 milyar kişilik büyük sayılar verisinin ve kuram modelinin burada en az % 51 oranda işlediğini söyleyebiliriz.

Sorun, herhangi bir bilinçli insanın kendi biyografisini bu denklemde ve panoramada nereye koyduğudur:

Ya gelenekseldir, ya da standart sapmasal. Ki onların da haritaları epeyi çizilidir, marjinallerin, sanatçıların, bohemlerin, şunların bunların yani.

Gördüğümüz kadarıyla, 100 milyarda 1’in ötesinde istatiksel zorlama yapmak önemli ve bunu denemiş kayıtlı örnek yok tarihte, en azından yazılı tarihte.

Şerh: Spartacus, bir örnek olabilirdi ama arkadaşını dinleyip, yanlış yön seçimi yapıp, kurtulabilirken öldü. Hannibal ve Attila ise, istatistiklere dahil örnekler. Taliban’dan IŞİD’e olan çizgi de öyle.

(17 Şubat 2018)