Bir
zamanların çok izlenen dizisi Dr. House’un bir bölümünde, kendisi ölümcül
hastalığa yakalanmış eş yumurta ikizleriyle karşılaşır.
Onu
dener, olmaz; bunu dener, olmaz.
Son
denemesi ikili bir ilaçladır:
Bu
durumda ikizlerden biri kesin ölecek, bsiri kesin yaşayacaktır.
Dr.
House durumu anababaya açıklar. Onlar da tedaviyi kabul eder.
İkizlerden
biri ölür, biri sağ kalır.
Bunu
denemeselerdi ve tek ilacın kullanımını seçselerdi, ikizlerin ikisi de dörtte
bir olasılıkla ölecekti, dörtte bir olasılıkla ikisi de yaşayacaktı, yarı
olasılıkla da biri ölüp, biri yaşayacaktı.
Buna,
öznel seçim deniyor.
Felaket
yönetimi açısından bizi ilgilendirense, kimin öleceğini seçme durumu. Ya da:
Yangında ilk kurtarılacak şey değil, yangında ilk feda edilecek şey durumu.
Dr.
House’u ilgilendiren şey, hangi ilacın işe yarayacağını öğrenmek.
Anababayı
ilgilendiren şey, çocuklarının sağ kalması.
Bu şıkkı
seçerek, aslında cinayet de işlemiş oluyorlar ama kimi öldürdükleri önceden
bilinmiyor. Ve en önemlisi, onları bu koşullarda yargılayacak yasa yok.
Aslına
bakılırsa, oyunun kuralı.
Evet, bazı felaketlerin kuralı olmaz (vurgu:
kaotik kuralı olur, denmedi).
Ki bu
da, öznel seçim gerektirir durumlardan birisidir.
Artı,
farklı kriterleri kullanan kişiler, burada anababa ve Dr. House, aynı kararı
verebilirler.
Ki bu da
nesnel seçim demek olur.
Yaşamın
devimselliği de budur.
Dolayısıyla,
o an gelmeden önce, mümkün olduğunca çok, karmaşık durum simülasyonu yaşamak
gereklidir.
(17 Şubat 2018)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder