En Büyük Felaketler: Failler, Ölenler, Kalanlar: Yönetim İlkeleri

Şimdiye kadar en çok insan ölen insan eliyle kasıtlı yapılmış felaket, İkiz Kuleler’in yıkılmasıydı. 3.300 kişi öldü, 16 fail de öldü. Adam başı 200 küsur maktul eder.

Şimdiye kadar en çok insan ölen insan eliyle kasıtsız yapılmış felaket, 1 kaptanın batan bir geminin batmasında tahliyeyi çok geç emretmiş olması. 900 küsur kişi öldü.

Tersine bakarsak:

1 pilot, 1 uçağı, düşecekken, kurallara aykırı olarak, sonradan yargılanmasına, bir ırmağa indirdi. 300 kişi sağ kaldı.

Bireysel seçim, hata, başarı önemli yani.

İkiz Kuleler ise, belki 100 kişilik, uluslararası birleşik bir proje idi. Katılan tüm kişiler hiç bilinemedi.

Orada bireysel hata pek yoktu. Ölü sayısı oldukça tesadüfiydi. En büyük sorumlu devletti: Sanıldığı gibi o kuleleri savaş çıkarmak için yıktırarak değil, haklarında rapor varken, o durumuyla, kullanım izni vererek ve en azından o tarihe kadar, sivil teröre karşı hiçbir önlem almayarak. Uçaklar, hattan çıkışlarından belli bir süre sonra, düşürülebilirlerdi. Son 15 dakikada değil ama. O zaman daha çok maktul olabilirdi.

En tuhafı, ölenlerin önemli bir bölümünün, binalardan çıktıktan sonra uzaklaşmayanlar olması. Kendi kendilerini ölüme sürdüler yani.

Biz, bir felaket yöneticisi yaklaşımında olarak, yaşanmış en çok kurbanlı felaket, ve yaşanmış en çok kurtarılanlı önlenmiş felaket listesinden, belli çıkarsamalar yapmak. Konuyla ilgili, İngilizce kitapların indekslerine baktığımızda, ciddi yaklaşım hataları görüyoruz. Uzman felaket yöneticileri zaten o bilgileri çıkarsıyorlar, sorun potansiyel kurbanları eğitecek bilgiler çıkarsayabilmek.

Burada, İkiz Kuleler’e uçakların tek tek vurduğu andan başlayarak, içerdeki insanların başarıları ve hataları tam listelenmeli. Örneğin, o kadar itfaiyecinin ölmesi rezalet, çünkü onlar insan kurtaracak olanlar. Yani, açık biçimde belirtiyoruz, herhangi bir felaket anında kurtarıcıların sağ kalması, kurtarılanların sağ kalması kadar önemli, çünkü özellikle en başta ölürlerse, zaten kayıp sayısı çok artar. Salak sepet ahlaki takıntılara kapılmanın gereği yok.

Kenya’daki AVM’deki belli bir grubu kurtaran adam, zaten silah kullanabilir ve öldürebilir uzmanlıkta biriydi, eğer yaşamına kastedilseydi, yasalara aykırı olsa da, öldürmesi hakkıydı. Eğer o adam, bunu yapsaydı, yargılanmaması gerekirdi yani.

Pilot yargılandı, çünkü uçak şirketi, uçağın parasını ondan talep etti. Bence asıl o şirket yargılanmalı: Nasıl ki Krupp yargılandıysa. Adama ödül vereceklerine, ceza vermeye kalktılar.

Bu, bu metnin en önemli savı. Nokta. Es.

(19 Şubat 2018)