Fotoğraf ve Resim: 1820-2020

200 yıllık bir süreçten söz ediliyor burada.

Fotoğraf henüz yeni icat edilirken, en bilinen örneği olan Ingres üzerinden klasik yağlıboya resim, fotoğraf mükemmelliğinde resim üretmeye başlamıştı.

Fotoğrafın teknoloji açısından, renkli yağlıboy resim kalitesinde sonuçlar verebilmesi, 1920’leri geçti, yani 100 yılı geçti.

1945 sonrasında, ABD’nin bütün klasik resim akımlarının önüne bir ‘neo-‘ eki koyarak başlattığı silsileye, fotoğraf mükemmelliğinde resim üretmeyi bir araç değil, bir amaç sayan hiperrealizm akımı icat oldu. Bu arada, resim tarihinde realist resim ve hatta (yine roman üzerinden aktarımla) naturalist resim diye bir akım olmadı, belirtmek gerekir. Ki ilk hakiki anlamda realist resimler, Yaşlı Bruegel tarafından taa 1500’lerde yapılmıştı zaten: Onun panayır köylülerini yolda görseniz tanırsınız, o kadar somut tiptirler yani.

Bizim burada göstermek istediğimiz birkaç şey var:

Teknolojik gelişkinliğin sanatı, o denli birebir belirlemediği. Yoksa fotoğrafla resim, anlatım tekniği açısından böyle birden çok kez konum değiştirmezlerdi. Bu bir.

Aynı durum üzerinden, biçimle içeriğin içiçeliklerinin ve ayrılıklarının, hem teknolojiyle, hem de sanatsal dönemle birebir ilintili olmadığı. Bu, tek bir sanatçının seçimiyle de ilintili: Yaşlı Bruegel üzerinden Bruegel ekolü dışında, belki birkaç yüzyıl boyunca,  denli gerçekçi resim ve ressam olmadı sayılır. Ki ayrıca Picasso ve kübizmi, realist Ingres’ye karşı değil, izlenimcilere karşı bir konumdaydı ki o üslup da Afrika sanatında zaten daha önceden kullanılmış bir üsluptu. Bu iki.

Ara adımları atlayıp günümüze gelirsek.

Tam milad tarihi veremeden söylüyorum, akıllı telefonlardaki fotoğraf efekti programları, belki 5 yıldan çok süredir, resimle fotoğrafı bir kez daha paçallıyor. Ama ne paçallama. Sketch Photo programı herhangi bir fotoğrafı, çok ciddi ve uzun süreli akademik eğitim almış bir ressamın kolay kolay yapamayacağı mükemmellikte ve hızla grafikliyor. Tüm bunları, klasik deseni onyıllardır izlemiş, kafasında fotoğrafı ve o fotoğrafın desenleştirilmiş / grafikleştirilmiş durumunu yanyana taşımış ama ikincisini kağıt üzerinden nasıl yaratacağını belki 10 yıl bilemeyen biri olarak yazıyorum.

Eknotlar: Bu desenleştirilmiş / grafikleştirilmiş fotoğrafa yeni bir ad bulmak gerekli. Bu bir. Bu bir çapraz medya ürünüdür. Bu iki.

Örnek ürün:

Tüm yaşamım boyunca beni yalnızca 2 kişi portreledi, 2’si de ressamdı. 2’si de grafik / desen idi (ki bu ayrı bir tesadüf). 3.’sünü bizzat kendim yarattım ve bundan çok mutluyum. Çünkü, 3.’sü, o ilk 2’si ile de etkileşimli. Ve bildiğim kadarıyla bu biçimiyle bu 3’leme, Türkiye’de ve/ya Dünya’da bir ilk örnek.

(15 Mart 2018)