Yanılmış Devlet ve Budalalar Gemisi

Bu iki sözcük kümesi de; metafor, aforizma, mecaz, teşbih olmakta…

Devleti seyreden bir gemiye benzeten, yakın zamanlardaki en ünlü film örneklerinden biri, Fellini’nin ‘Ve Gemi Gidiyor’udur.

O gemi gitmesine gider de, budalalar gemisi tayfalarının ve yolcularının sayesinde, batar da…

Biz burada çok daha dar bir benzetiye odaklanacağız:

Devlet gemisi batarken, ona daha çok biat eden vatandaşlarının, budalalar gemisi yolcularının sayesinde, daha uzun yaşaması veya bitişinin ertelenmesi vakası.

Osmanlı 1877-1918 yer ve zamanı bunlardan biri.

Başarısız meşrutiyetin ardından, 33 yıllık dikta ve 93 Harbi ile başlayan savaşlar dizisi, yitirilen topraklar, ‘3 İstanbul’ romanında biyografik ve otobiyografik olarak sergilendiği üzere, Osmanlı’nın son zamanlarında, battığını göre göre ve bile bile, ona biat da artar. Hatta, onu yıkmak isteyen iç jakobenler bile, onu daha uzun yaşatmaya çabalarlar.

Bu, neden böyle oldu, oluyor ve olacak gibi de?

Öncelikle buradan çıkan birincil sonuç; vatandaşlarının ona biatının, devletin kendi iç düzeninin hatalı sürdürmesinden daha etkili bir devlet sürme veya bitme koşulu olduğu.

Hatta, tarihe baktığımızda zaten var olmuş tüm devletlerinin yarısının, varlıklarının en az yarı süresinde yanılmış devlet olmuş olabileceği gibi bir gözleme varıyor gibiyiz.

Kaldı ki istatiksel olarak, normal eğrisi ve istatistik sayesinde, aslında normal sayılması gereken önemli bir kesim de, anormal kesimde sayıldığı için, herhangi bir insan topluluğunun iç dengesizliği mevcuttur. Yani bir bakıma, toplumun bir bölümü devlete biat edecekken devlet onları kendine isyana zorlar. Not: Burada havuç ve sopa zamanlaması önemlidir.

Böylelikle 2 acaip durumu gözlemiş oluyoruz:

Bir:

Devletlerin (sandırılmak istendiğinin tersine, feci hegemonik olmayıp) tarih boyunca genelde yanılmış olduğu ve bunun devletin sürmesinde pek de hayati önemi olmayabileceği.

İki:

Devletin sürmesini isteme yanılsamasının, biten devlet gerçeğinden daha çok geçerli olup, bitmiş devletin zombi inkıtalarını yaratması. Bu; Roma, Bizans, Endülüs ve Osmanlı gibi, 500 yılı aşan zamanlar süren devletler için özellikle geçerli gibi.

Bir anarşist olarak, 2’si de bana çook ironik geliyor.

(29 Mart 2018)