Aynı adı
taşıyan kitapta özetle ve 4 maddede şunları söylemiş:
1.
Ortak
dil, herkes dil tarafından anlaşılan dildir.
2.
Hiçbir
ülke böyle bir dile sahip olamaz, sorun bir dereceye kadar çözülebilir.
3.
Dil
değişimi için, evrim değil, inkılap gereklidir.
4.
Bunu
yapmak için de, akademisyen olmak zorunlu değildir.
Bu, kendisi
TDK’de yüksek düzeyde görev yaptığı için, 1930’lardaki dil inkılabının temel
ilkeleri olarak uygulanmış sayılır.
Başka
ülkeler de benzer sorunlar yaşamış:
Binlerce
hece-harf taşıyan Uzakdoğu asya dillerinden korece için Kore hükümdarı, 28
harfe inen bir inkılap yapmış, 1400’lerde. İç savaş çıkmış ama bugün Kore
Alfabesi hala 28 harfli. Öyle olan da tek dil aynı zamanda. Çinçe, onlardan
hala binlerce içeriyor.
Almanca,
(Yunan Alfabesi’ndeki) beta’yı kendi dili için çift-S yapana kadar 200 yıl
gçeti.
Türkçe’de
ise, ebegümecinin hala 25-30 ayrı adı var. Gömlek, Besim Atalay’ın saptayıp bir
risalede yazdığı üzere, 26 ayrı söylenişe sahip olmuş.
Artı.
Değişimler
ve yazılılaştırma, ancak üst düzeyde bir kurum tarafından yapılabilmiş hep,
çünük 6 milenyumluk yazı tarihinde on bini geçen dillerden yalnızca 300-400’ü
alfabeli olabilmiş, o da kimi zorla.
1930’lardaki
bu örneği, 2010’larda irdelememizin nedeni şu:
Türkçe,
1960’larda da bir çıkış ama 1990’larda bir iniş yaşadı. 2020’lerde ya iniş
yaşayacak, ya da çıkış.
2.
Cumhuriyet olacaksa, onun yeni dili de olacak. O da dilsel çıkışla olabilecek.
İlk
inkılap kurumsal oldu, ikinci inkılap yazarlarla oldu ve 18 bin yeni sözcük
tasarlandı. Üçüncüsü karşı-uinkılap oldu ve yapılan herşey bozulmaya çabalandı.
Dördüncüsü, ister yazarsal, ister kurumsal olabilir. Herkes özgür, konumunu
kendi seçecek.
Ben ise,
bir yazar olarak, 1980-2015 arasında bin
beş yüz sözcük tasarlayıp, Dünya rekoru kırdım.
Not:
2013’ten sonra, yeni sözcüklerimi not etmeyi bıraktım ne yazıkki, evsizlik
nedeniyle.
Yanlışlarıyla
ve doğrularıyla TDK ilk etap, bir adım oldu yalnızca dil yolunda. Son adım da,
diller için yoktur. Son adım, yok olan Ubıhça gibi olmaktır.
(3 Mayıs 2016)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder