Eğer’li Felaket Yönetimi: Kaç Tane Kim İlk Ölecek?

11 Eylül 2001, bize epeyi şeyi gösterdi, silahsız savaşı, şu bu ama bir şeyi daha gösterdi:

Eğer önceden biliniyorsa, terör yaratacak bir sivil yolcu uçağı da düşürülebilmeli. Ama nerede?: O belli değil.

Japonya, resmi olarak açıkça başkentini füzelerle koruyan ilk devlet. Eğer bir sivil uçak Tokyo’ya dalacaksa, onu da indirirler.

11 Eylül 2001’de ABD, bunu yapamazdı, çünkü buna hazır değildi, çünkü böyle bir şeyi planlayamamıştı: Dünya’nın en önemli askeri gücü. Şimdi hazırdır herhalde.

Gelelim İstanbul’a, Türkiye’ye ve bugüne:

Diyelim ki Antalya’dan gelecek bir uçak, semtini yazmayalım cumhurbaşkanlığı köşküne içine Erdoğan varken dalacak ve devlet bunu öğrendi.

Ne yapmalı?

O uçakların rotası, İstanbul üzerinde hep meskun alanlardan geçer. Yani, eğer o uçak vurulursa ve diyelim derbi maçında bir stadyuma düşerse, en az bin kişi ölebilir. Köşkte ise, devletin 1 nosu dahil, pek pek 50 kişi ölür. Uçaktakiler her durumda Niyazi.

Bugün bunu bir anketle sorsalar, vurulmalı-vurulmamalı sorusuna yanıtın % 50-50 dağılımda olacağı kanısındayız. Ancak bir şerhimiz var: AKP’ye oy veren % 50’nin bir bölümü uçak vurulmasın der, AKP’ye oy vermeyen % 50’nin bir bölümü uçak vurulsun der. Bu türden, seçme ikilemleri, hem sosyal psikolojide kayıtlı, hem de tarihte.

Eğer o ankete katılanlara, en az 1 yakınınız veya kendiniz ölecekse ne olacak?, diye sorulsa, ilkindekinden epeyi farklı yanıtlar alınır.

Vurgulamaya çabaladığımız bu:

İnsanlar savaşı seçebilirler. İnsanlar katliamı seçebilirler. Bunlar illa ki psikopat değildir, yalnızca kendilerini yanlış bilirler. 1 yılda adam öldüren 2 bin kişinin belki 500’ü, sorulsaydı, insan öldüremeyeceğini söylerdi çünkü, söyledi de çünkü, sonra öldürdü de çünkü.

Biz, bunların bir bölümünün vicdani retçi olabileceklerini de savlıyoruz.

Sosyal psikoloji bize şunu söyler:

İnsanlar iyiliklerini ve kötülüklerini bilme konusunda epeyi hata yaparlar. Erdoğan da, şu anda yaptıklarının bazı çok ağır olumsuz sonuçlarını bilmiyor ama o sonuçlar gelecek değil, geldi bile çoktan.

O nedenle, siz siz olun bu soruyu baştan yanıtlayın ve yanıtınıza uyun:

Kaç tane kim ilk ölecek?

Gerekirse, size kağıt imzalatırız.

(2 Şubat 2018)