NEK: Feynman, Kayıp Ders, Güneş Sistemi

Feynman’ın Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin yörüngelerini açıklayan kayıp dersinde, ona hiç yakışmayan biçimde, asıl bilgiler yok.

Düzenlilikler:

Güneş Sistemi gezegenlerinin yörüngeleri, belli bir düzenlilikte. 3 katsıyısı hesapdışı tutulursa, ½ oranının işlediği sayısal bir sistem bu.

Düzensizlikler:

Son düzeni, Neptün değil, Pluton sağlıyor ve o da, sonradan Güneş Sistemi’ne dahil olan bir cisim.

Arası:

Asteroid kuşağı, bir gezgen olamasa da, yörüngesiyle diziye uyan bir alt-sistem.

Artı-değer:

Gezegen 9. Sayı dizisine uyup uymadığı bilinmiyor, çünkü henüz gözlenmedi. Ancak, yerçekimsel varlığı kabul ediliyor.

Bizim Feynman’dan yapmış olmasını umacağımız şey, bu epistemik toplamı açıklamasıydı.

Kaos-kozmos denklemlerine bu kadar açıkseçik uyan başka yakın bir örnek yok.

Burada hala belirsiz kalan değişkenler:

Hangi gezegenler içe, hangi gezegenler dışa süpürüldü?

Merkür-Neptün arası, başlangıçta nasıldı? (Özgün sistem öyleydi çünkü.)

Pluton ne zaman geldi?

Pluton geldiğinde, Gezegen 9 oradaydıysa, nasıl bir orantılama gerçekleşti?

Şerh:

Neptün’ün aslında Pluton’un yerindeymiş olup, Pluton’un onu içeriye süpürmesi mümkün mü?

En genel soru:

Bütün bu gezegensel yörüngelerin hiçbirinin yalpa-çatallanma yaratmaması, hiçbirinin yörünge dışıha savrulmaması neden? Gezegenlerin kütlesinin göreli büyüklüğü mü?

+

Çıkış:

Bu epistemik kategori, yüzyıllardır en gözümüzün önünde duran bir gerçek.

Öyleyse neden; ET konusundan, Yeryüzü’ndeki yaşamın evrimine dek hiçbir konuda bu sistemin kaos-kozmos tarihi hesaba katılmıyor hala?

Diğer bir deyişle.

Tek bir Dünya’nın varlığı, Venüs ve Mars gibileri, yaşanamaz kılıyor olmuş ama bunu gören ve ifade yok.

Asıl önemlisi, tüm ekzogezegen sistemlerinde, Jüpiter türü gezegenler, güneşlerine çok yakın.

Neden?

Güneşler göreli genç olduğu ve bulutsu dalgasını yeterince süpürememiş olduğu için mi?

Bir de şu:

Ekzogezegenlerde Jüpiter tiplerinin yaşanabilirlik kuşağından içeride olması, yaşanabilir kuşaktaki kayaç gezegenlerin varlığının olasılığını sıfırlıyor.

Bunu görebilen yok mu?

(6 Ekim 2019)