46 yıllık çizgiroman okuruyum. 13 yıllık çizgiroman eleştirmeniyim. 5
yıllık da çizgiroman öyküsü sinopsisleri yazarıyım.
Bu momentle, yukarıdaki başlıktaki konunun halihazırda süregiden biçimiyle
ana çerçevesini çizmeyi bir deneyelim:
Çizgiromanlar farklı yazarlar tarafından farklı öykülerle yazılabiliyor.
Bunun 3 türü var: Bir: Uzun öyküyü birkaç yazar, ardışık
olarak parçalı yazıyor ve çoğunluk da birbirlerinin yaptıklarını bilmiyorlar. İki: Aynı kahramanın öykülerini farklı
yazarlar yazıyorlar. Üç: Ayrı
çizgiroman öyküsü, ‘Eğer?’ dizileriyle aynı anda birden çok son içeren
alternatif akışlarda yeniden yazılabiliyor. (Bunlar da ‘bitmeyen öykü olarak
çizgiroman’ konusuna bir bakıma katkıda bulunuyor.)
Bazı çizgiromanlardaki öykü akışı için, artık okurlar tarafından da
ara-etkileşim deneniyor ve artık internet üzerinde hep birlikte / kollektif
yazılan romanlar ve grafik romanlar mevcut.
Kendi durumumda ise: Bir çizgiromanı okur, eleştirmen ve yaratıcı-yazar
olarak farklı farklı biçimlerde, aynı anda yeniden yazabiliyor ve okuyup yorumlayabiliyorum.
Bu durum, çzigiromanların hermenötiğinin (yorumbiliminin) neden şimdi ve
burada yürüdüğüki biçimiyle yürüdüğünü anlamamı(zı) sağlıyor. İnanılmaz biçimde
buradaki hayal, yani çizgiroman öykü hayali, gerçeğin özgün bir yorumundan ve
kimi de kısa gelecekbilim çıkarsamalarından ibaret durumda kalmakta.
Burada olağan okur, en çok ikinci bir yorumla yetiniyor. Yani klasik
çizgiroman okuru oldukça tutucu, belki 50 yıl boyunca aynı ve tek öykülü tek
çizgiromanı taparcasına sevebiliyor. Gerisini de yok sayıyor.
Bir şerh: Şimdiki durumuyla, Batı dünyasındaki, özellikle de ABD’deki
yaratıcı çizgiroman yazarı, bu iç-etkileşim ortamından uzakta yalıtılmış
kalıyor. Böylelikle, sudaki balığın suyu bilmemesi durumunda kalmış oluyorlar.
Tüm bu çerçeve, ya şimdi oluşmakta, ya da çok yakın gelecekte oluşacak olan
bir sanat eseri-gerçeklik içetkileşimi durumu yarattı bile. 20. Yüzyıl’ın
başında resimin, 1980’lerde modern dansın üstlendiği avangard-avangardlığı,
şimdilerde çizgiroman yüklenmiş görünüyor. O nedenle, hem gündelik yaşamın bir
kültüroloğu olarak, hem de elit kültür / sanat ürünü yorumlayıcısı bir
estetikçi olarak, çizgiroman okumalarını bu çerçevede yürütmek gerektiği
kanısındayım.
Dipnot: 4’ü (karikatür tarzı olarak) çizgiroman yapılmış, Pratchett’ın 37 romanlık ‘Disk-Dünya’ serisinin yeni
çizerler tarafından ama bu kez mizahi-grotesk olarak değil,
macera-figüratif-realist olarak çizildiği bir çizgiroman yeniden çizimi konusu,
bu açılımın halihazırdaki somut momenti olmakta.
(29 Eylül 2012)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder