Sinemada Editörlük

Burada, olumsuz bir eşanlamlılık var:

İngilizce ‘editing’, sinemada ‘kurgu’ anlamında kullanılıyor.

Türkçe’de ise, bunun için ‘derleyici’ sözcüğü var.

Kurgu ve derleme ise, aynı şeyler değil.

Edebiyatta derleme şu biçimde oluyor:

Adamın biri, bir anafikri yaşama geçirmeye karar veriyor ve bunun için birçok yazara başvuruyor.

Örneğin diyor ki:

“Sizin en tehlikeli düşünceniz nedir?”

Gönderiyor bilimcilere.

Kaçı yanıt vermişse oluyor 1 derleme kitap. (Böyle bir kitap var ve bazı bilimciler, konulan sürede soruyu yanıtlamamış ama yanıtlamayı taahhüt etmiş.)

Editör bunu düşünmese, bu kadar yazarın aklına o soruyu yanıtlamak gelmeyecek, aslında bilimci yazarların aklına bu soru kendiliğinden gelmiş olması gerekir ama gelmiyor işte ne şazık ki.

Sinemada da bu yapıldı:

1895 üretimi, özgün Lumiere bir kamera, 1990 gibi bulundu. Sineama editörleri bunu tamir ettirdi ve kullanılır duruma getirdi. Sonra da yönetmenlere gittiler:

Bununla birer film yapın.

Kural şu:

Tek çekim ve 52 saniyelik rulo film.

40 yönetmen yaptı ve ortaya ‘Lumiere and Co.’ çıktı.

Not: Bu proje tamamlandıktan sonra da, o sırada programı dolu olan yönetmenlerin, bu haberi bilip, sonradan o kamerayla o filmi çekmesi gerekirdi. Bunu istemeyeni, yönetmen sayamam ben.

1 düşünce daha:

Sinema üzerine birer film yapın.

1 düşünce daha:

11 Eylül üzerine, 11 dakika 09 saniye’şerlik birer film yapın.

1 düşünce daha:

Mayın üzerine birer belgesel yapın.

1 düşünce daha:

‘Matrix’ üzerine çizgifilm yapın.

Hepsi de film yapıldı.

Hepsi de internette var.

İşte, sinemada editörlük bu olmakta.

En son, ‘Loving Vincent’ filmi yapıldı, van Gogh’un eserlerinden olmak üzere, 40 ressama 55 bin kare yeniden ürettirildi ve bunlar film için birleştirildi. Dünya’nın ilk resim-film’i oldu böylelikle.

Bu yaklaşım, bu sıralar dizilerde de kullanıldı. Burada, anafikri editör yerine, prodüktör getirdi. Ortaya ‘Hannibal’ çıktı.

Ancak, burada hala eksik olan bir şey var:

Eğer bir editör, bir eleştirmen denli çok film izlemişse, hangi yönetmenin neyi iyi film yapacağını da bilir. Baştan bilirse, kötü örnekler yapılmadan elenmiş olur.

Eğer bir editör, editör filmlerini izlemişse, hangi yönetmenin bu işi kıvıramadığını da görür. 11’’ 09’ 01’daki 11 filmden 2’si çok iyi, diğerleri berbat idi örneğin, çekilmese daha iyiydi yani. ‘Lumiere and Co.’daki 40 parçadan yalnızca 2’si film idi. 38 yönetmen, Lumiere sineması nedir bilmiyordu. Utanç verici bir durum ama gerçek de bu.

Dolayısıyla:

Sinemada 100 tür veya alttür varsa, editör filmi de bir tür. 1 milyon film yapılmışsa toplamda, 10 bin de editör filmi yapılabilir demektir. Oysa, henüz 100 tane bile böyle örnek yok bildiğim kadarıyla.

Not: Trier’in diğer bir yönetmene, 5 kural-engel koyup, 5 film yaptırması, çok çok özgün bir örnek. Sorun, eğer Trier bu engelleri kendine koyabilseydi ama koyamadı da... Dogma’nın kendi koyduğu 10 kuralı Dogmacılar’ın kendilerinin çiğnemesi durumu da, ironik ötesi bir örnek.

Ben bir editörlük önerisinde bulunayım:

Eski Yugoslavya savaşları konusunda yoğun film yapan 3 yönetmene yönelik bir söyleşi filmi. Çünkü, hala estetiko-politik yalpalar vurmayı sürdürüyorlar, başta Kusturica olmak üzere.

Hadi, bir de alaturka örnek olsun bakalım:

İstiklal Caddesi’nde, 24 saatta, 24 yönetmen, 24 saatlık / 1 günlük konulu / öykülü, birebir zamanlı filmler çekecekler ama hiçbiri diğerinin kadrajına girmeyecek. Aynı anda da, en az 7 yönetmen çekim yapacak.

Yani:

Sinema bitmez, çünkü henüz başlamadı.