Yeni Edebiyat Türleri

1984 başında, sürekli yazmaya başladığımda, yazmak istediğim türü, tümdengelimsel olarak, yani henüz onu yaratmadan önce, ‘erkin anlatı’ olarak tanımlamıştım. Bunun, denemenin yeni ve farklı bir türü olarak düşünmüştüm.

Bir tür deneme-eleştiri sentezi / praksisi olacaktı.

Anlatı, kurmaca alanında değil de, ‘narrowizatino’ alanında düşürülmüştü. Örneğin, Çetin Altan’ın ‘Al İşte İstanbul’unun başında anlatı yazar. Ancak onlar, güzelyayzın ve kurmaca alanında da kalan metinlerdir. Benimkiler olsa olas güzel-denemeler ve güzel-eleştiriler olabilir ama lirik-denemeler ve lirik-eleştiriler değil. Onalır da yazdm ama onlar dalalanmalardı yalnızca.

Tüm bunların hepsi oldu. 1993 sonunda, tek bir satırı bile atılmayacak metinler yazmaya başladım ve bunlar benim için hep erkin anlatı türünde.

2000’lerde fotoblog çıktı. Blog türünün fotoğraflısı gibi ama metni daha kısa olarak.

2010’larda ‘twitteratür’ çıktı.

2015’lerde ‘vineratür’ tanımlandı. Vine videonun metni olarak.

Hemingway’e atfedilen 6 sözckülü öyküler, bu ikisin arasında bir yerde kalıyor.

19. Yüzyıl’ın en kısa türü olan, Feneon tarzı, çok-çok kısa öyküler ise, bunların hepsinden uzun veya onlar kadar uzunlukta kaldı.

Son 10 yılda bu alan, sınırları tam / kesin çizilmeden, küçürek öykü olarak adlandırılıyor.

Altyazılı karikatür gibi, altyazılı fotoğrafın altyazısı var. Bu, 1 cümle – 1 paragraf arası bir metin demek.

Görüldüğü gibi, yeni türlerin çoğu, aşırı kısalık demek.

Artı, melez-tür demek.

Örneğin ülkemizde dikkat çekmeyen ve fazla örneği olmayan çizgiroman metni var. Haydar Dümen’in kendi ‘Cinsellik’ kitabına koyduğu, Turhan Selçuk’un çizgilerine eşlik eden metin var örneğin. Sanırım, çizgiroman serisinin adı, ‘Kadın Kadın Nedir Senin Adın?’ idi. ‘Abdülcanbaz’ın ilk metinlerini de Aziz Nesin’in yazdığı söylenir ama Nesin onları kitaplarına almamıştır.

Klasikleri de çizgiromanlaştırdılar ve bunu yaparken de mtni aşırı özetlediler. Bir türden, ‘olay Rusya’da geçiyordu’ oldu.

Yine ülkemizde fazla örneğin olmayan, bilgisayar oyunu metni var. ‘Suikastçının Dini / İtikadı’ oyunu, Dünya’nın en geniş çapraz medyaıs olarak, çok ilginç örneker içeriyor. Örneğin, ABD’nin ilk başkanı Washington’un sırası gelince görevi bırakmadığı ve bir diktatör olduğu örnek var.

Eski kafalı okurun kabul etmeyeceği çok tür ve alttür örneklendi bu metinde ve bu bilerek yapıldı.

Roman, bilimkurgu, senaryo ilk çıktığında, birer yeni ve farklı tür kabul edilmemişti, bunu anımsatmak için.

Tabii, tüm Dünya edebiyta tarihinde silinip gitmiş çok tür de var. Dolayısıyla, bu yeni türler de silinip gidebilir pekala.

Ekin anlatıyı tanımlarken bizim kaygımız, var olan türler içinde yeterince okuma yapmış olarak, var olan türlere sığmama durumu idi. Sürekli yazmamızın 32. yılında bile, hala da öyle.